Halk sağlığı uzmanı doktor Nuriye Ortaylı, ülkeler ve şirketlerin yeni tip Koronavirüs (Covid-19) pandemisinde kâr etme yarışında olduklarını belirtti.
Ortaylı, "Avrupa ve ABD’deki salgının başlarında Amerikan Başkanı'nın, 'abartılacak bir şey değil, bir tür grip' yorumu ile Almanya’da Koronavirüs'e karşı bir aşının öncülünü geliştirmiş CureVac şirketinin araştırma faaliyetlerini ABD’ye taşıyıp, 'yalnızca ABD' için çalışması karşılığında büyük paralar önermesi arasında yalnızca iki hafta vardı. Almanya’nın şiddetli tepkisiyle bu girişim önlendi, ama Çin, İngiltere, Almanya ve araştırma altyapısı izin veren hemen bütün ülkelerin kendi önleme ve tedavi yöntemleri üzerinde çalıştığını biliyoruz. Avrupa’daki politikacılar, ABD başkanı gibi doğrudan 'yalnızca kendi ülkeleri' için üretimden bahsedecek kadar cüretkâr değiller, diğerlerine de yardım edeceklerini söylüyorlar, ama örneğin İngiltere 17 Mayıs tarihinde AstraZeneca şirketi ile Oxford Üniversitesi ve Londra Halk Sağlığı ve Tropik Tıp Okulu arasında kurulan ortaklıkla üretilebilecek aşının ilk 30 milyon dozunun, altını çizerek, 'öncelikle' İngiltere’de kullanılacağını duyurdu. Açıklamada, bu öncelikten sonra aşının ne kadarının, hangi koşullarla diğer ülkelere verileceğinin detayları yoktu." düşüncesini dile getirdi.
Ortaylı, "Ülkelerarası bu pek de gizli olmayan savaş sürerken araştırma ve teknoloji grupları, ilaç şirketleri çoktan sahadalar. Her grup öne çıkabilmek için, hızla bir araya getirdikleri, çoğu kabul edilebilir metotları izlemeden elde edilmiş verilere dayalı spekülatif sonuçlara varan makaleleri, salgın koşullarını da bahane ederek, akran bilim insanlarının değerlendirmesinden geçip bilimsel dergilerde yayınlanmadan, doğrudan basına sızdırıyor. Bunlar zaten ürkmüş durumdaki milyonların kafasını daha da karıştırıyor. Ne gam, önemli olan büyük yarışta ön saflarda görünüp dikkat çekmek, araştırma bütçelerinden daha büyük pay kapmak, ya da diplere vurmuş hisse senetlerinin değerini arttırmak. Bu savaşın önümüzdeki haftalar ve aylarda daha da kızışacağını göreceğiz." ifadesini kullandı.
Ortaylı yazısında şunları kaydetti:
Pandemiyi sonlandırmak için gerçekten de birçok dünya hükümeti, dar gelirli, gelirsiz insan, zaten son derecede örgütlü olan kâr odaklı grupların ve şirketlerinin kapısında mı bekleyecek? Birkaç milyon doz aşı, ya da ilaç için yalvaracak, zaten dar olan bütçelerinden kaynak ayırmaya çalışacak, ya da süregiden hastalık ve ekonomik yavaşlığa mı mahkûm olacak? Bizatihi globalleşmenin tetiklediği bu pandeminin sonunda, esas kazançlı şimdiye kadar globalleşmenin gücüne güç kattığı odaklar mı olacak?
Yakın geçmişteki bu tecrübenin de etkisiyle, 15 Mayıs’ta Kosta Rika ve Şili Devlet Başkanları, Dünya Sağlık Örgütüyle birlikte tüm ülkeleri, akademiyi, şirketleri, araştırma kurumlarını, uluslararası iş birliği kuruluşlarını küresel sorumluluğu ve gönüllülüğü esas alan bir Covid-19 teknoloji havuzu kurmaya çağırdı. Aşı dahil önleyici ve tedavi edici ilaçların geliştirilmesini ve kamu malı olarak gereksinimi olan herkese ulaştırılmasını hedefleyen bu platformda bütün veriler, bilgi ve fikri mülk sayılabilecek buluşlar herkese açık bir şekilde bir araya getirilecek. Kosta Rika başkanı Alvarado bu önerinin bir dayanışma önerisi olduğunu söyledi.
Diğer bir yandan dünyanın en büyük sivil toplum kuruluşlarından Oxfam ve UNAIDS (Birleşmiş Milletlerin AIDS ile uğraşan ajansı) aşı dahil geliştirilecek her türlü tedavinin patent ve fikri mülkiyet yasalarının sınırları içine hapsedilmemesi için bir çağrı yaptı.
Bunlar ilk adımlar, başarılı olurlar, olmazlar. Olmazlarsa yenileri gelir. Umalım bu savaş, çok sayıda insanın “içindeki iyilikleri ortaya çıkarır”. Çözümlere insafsız rekabetten çok paylaşma ve dayanışmayla ulaşılır ve ürünlerden herkes yararlanabilir. Zira Dünya Sağlık Örgütü Başkanı Dr. Tedros Ghebreyesus‘un sözleriyle bu pandemide “hepimiz güvende olana kadar hiç birimiz güvende değiliz”.
Yazının devamı için tıklayın