Soru: 2 yaşında bir kızım var. Onun kendine olan özgüveninin sağlam bir yapıda oluşmasını istiyorum. Kuralcı davranmıyorum fakat yaramazlıklar yapınca onu azarlamadan yapma diyorum. Çevremde ve gittiğim evlerde zararı olmasın istiyorum, üstünde çok duruyorum. Fakat arkadaşlarım çocuklarına daha sakin davranıyor, kızmıyorlar ya da yapmaması gereken bir şey olduğunda karışmıyorlar. Bakıyorum onların çocukları daha atılgan daha samimi. Benim kızımın pasif kişiliği olmasından korkuyorum. Ona nasıl davranmalıyım bilmiyorum. Önerilerinizi bekliyorum, teşekkürler.
Gönderen: Esra Y.
Cevap
Sayın Esra Hanım,
Çocukların doğuştan getirdiği bir takım kişilik özellikleri vardır. Anne ve babalarından kalıtım yoluyla edindikleri özelliklerin yanı sıra çevresinde edindikleri deneyimler sonucunda da bazı özellikler kazanırlar. Her çocuk birbirinden farklıdır hatta aynı aile ortamında yetişen kardeşler bile farklı kişilik özellikleri gösterirler. Bazı çocuklar çekingen, utangaç olup; yabancı kişi ve ortamlarda rahatsız olurken, bazı çocuklar daha atılgan, dışa dönük ve samimi olabilirler.
Kızınızın pasif kişiliği olması endişesiyle kurallar koymamak onun gelişimi için sağlıklı olmayacaktır. Çocukların kendilerini güvende hissedebilmeleri için kurallara ve sınırlara ihtiyacı vardır. Sınırlar/kurallar, içgüdüleri kendilerini araştırmaya iten çocukların zarar görmemeleri için gereklidir. Sınırlar olmadan çocuklar için etraflarındaki dünya çok korkutucu olabilir. Ancak koyulan sınırların/kuralların çocuğa açık ve net bir şekilde açıklanması önemlidir. Bazı aileler çocuklarına engel olmayı veya üzmeyi istemedikleri için sınırlar, kurallar koyamazlar. Fakat çocuklar hayatlarında engeller olmazsa öğrenemezler. Tabii ki bu sınırların sayısı ve tutarlılığı çok önemlidir. Anne baba ya da çocuğun bakımını üstlenen diğer yetişkinlerin kuralları aynı şekilde uyguluyor olması gereklidir. Birinin “evet” dediği bir şeye diğeri “hayır” diyorsa bu çocuk için kafa karıştırıcı olacak ve kuralın uygulanabilirliğini azaltacaktır.
Çocuklar kurallardan hoşlanırlar ve uygulamayı bilirler. Bazen bir kuralı uygulamak durumunda olduklarında sadece tekrar duymak için kuralı sesli tekrar ederler. Sınırları zorlamayı deneyerek, anne babalarının tutarlılığını test ederler. Sınır koymak, çocuklara hayatta “evet” ve “hayır”ların olduğunu öğretir. Önemli olan bu “hayır” ve “evet” leri birer öğrenme deneyimine dönüştürmektir.
Çocuğunuzun içinde bulunduğu dönemde kuralları öğrenebilmesi için;
Sevecen bir dille hangi davranışların kabul edilir hangilerinin olmadığını belirtin. Basit kurallar ve sınırlamalar getirin. Çocuğunuz başardıkça yenilerini eklemeyi deneyebilirsiniz.
Çocuklar kendilerinden ne beklendiğini bilirlerse daha rahat hissederler. Çocuğunuzun güvenli olmayan bir davranışa engel olun, ona sarılın ve neden istemediğinizi söyleyin. "Hayır" dediğinizde sebebini de açıklayın. Örneğin, "Hayır, masaya tırmanmak yok, düşebilirsin". Ses tonunuzdan "hayır"ı anlayacaktır. Ona sarıldığınız için de onunla ilgilendiğinizi ve onu korumak istediğinizi anlayacaktır.
İstenmeyen davranış yerine ne yapabileceğini sınırlar çerçevesinde söyleyin. Seçenek sunun. Örneğin "Tırmanmak istiyorsan, koltuğa tırmanabilirsin". Davranışlarınızla çocuğa örnek olun. Bilin ki çocuklar sizin her davranışınızı taklit ederler.
Anne baba olarak siz çocuğunuzla birlikte olduğunuz zamanlarda bu şekilde davranarak aile büyüklerine örnek olabilirsiniz. Çocuğunuzun bakımı ile ilgilenenlere tüm bu sınır ve kuralların çocuğun gelişimi için önemli olduğunu da vurgulayarak onların da bu konuda bilinçlenmesine yardımcı olabilirsiniz.
Özetle söylemek gerekirse, kurallar çocuğun sağlıklı bir gelişim gösterebilmesi için önemlidir. Bu sayede kendini daha güvende hisseden çocuğun özgüveni de gelişir. Arkadaşlarıyla ve çevresindeki diğer kişilerle daha olumlu ilişkiler kurar. Okul ya da kuralları olan ortamlara girdiğinde daha kolay uyum sağlayabilir.
Kızınızla birlikte mutlu, sağlıklı günler dileriz.