T24 - Bayramda ikram edilen yağlı börekler, hamur işleri, kavurmalar ve şerbetli Türk usulü tatlılar… Bütün bunlar özellikle de diyabet, kalp ve tansiyon hastaları için adeta birer saatli bomba gibi…
Vücudumuz eşsiz bir harmoniyle çalan bir orkestraya benziyor. Tek bir müzik aletinin yanlış çalması ya da olmaması bu düzeni bozarak yanlış sesler duymamıza neden oluyor. İşte vücudumuzda da bütün organlar ve sistemler birbirine bağlı kendi içinde farklı dinamikler taşıyor. Özellikle fizyolojinin lokomotifleri olan bazı organların beslenmeyle birebir ilişkisi bulunuyor. Bu organlar, karaciğer, kalp, böbrekler, safra kesesi ve pankreastır. Bütün bu organların görevini tam anlamıyla yerine getirememesi sonucunda, şeker hastalığı, koroner arter hastalıkları, tansiyon ve çağın hastalığı obezite gibi sorunlarla karşılaşılıyor. Bu sorunlara sahip kişilerin bazı dönemler sağlıklarına her zamankinden daha çok dikkat etmeleri gerekiyor. Ramazan Bayramı da bu dönemlerin başında geliyor.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Aslı İçingür, Ramazan Bayramı’nda gidilen misafirliklerde yapılan yağlı börekler, hamur işleri, kavurmalar, şerbetli Türk usulü tatlıların aslında tam bir saatli bomba olduğunu söylüyor. Bu besinlerin hem tuz hem de şeker oranlarının oldukça yüksek olması nedeniyle hastaların sağlığını riske attığını belirten Aslı İçingür, Ramazan Bayramı’nda şeker, kalp ve tansiyon hastalarına yönelik beslenme önerilerini şöyle sıralıyor:
Kırmızı et, tuz ve hamur işinden uzaklaşın
Özellikle bayram dönemlerinde uzun süren açlık süresinin de bitmesiyle, kişiler aşırı yemek yeme eğilimi gösterebilmektedirler. Kalp, şeker ve tansiyon hastaları için bu dönemde en fazla risk taşıyan gıdalar; fazla miktarda hamur işi, tatlı, fazla miktarda kırmızı et ve tuzdur. Bu tip kontrolsüz bir beslenmeyle kan basıncını ve tansiyonu yükselterek ani kalp krizlerine ya da basit şeker tüketimiyle ani şeker komalarına neden olabilirler. Bundan dolayı bayram döneminde yalnızca bir öğünde bayramın tadına varın ve bu öğünde de hafif sütlü tatlıları tercih edin. Şeker hastaları için toz tatlandırıcılarla (bitkisel) yapılan tatlılar pişirilmelidir. Basit şekerli ve şerbetli tatlılar asla tüketilmemelidir.
Sodyumu yüzde 70 azaltılmış tuzları tercih edin
Dünyada 972 milyon insanın hipertansiyonu var. Kalp hastaları ve tansiyon hastaları için en önemli konu da tuz tüketimidir. Tuz, kan basıncını arttırmada önemli bir faktördür ve 10 erişkinin 3’ünde hipertansiyon sebebidir. Tuz alımı yarıya indirilirse dünyada bir yıl içinde inme ve kalp krizinden yaklaşık 2.5 milyon insanın hayatı kurtarılmış olur. Sağlıklı yetişkinler için önerilen ortalama günlük tuz miktarı yaklaşık 6 gr iken hipertansiyonlu bireylerde tuz alımı kesilmelidir veya sodyumu %70 azaltılmış tuzlar kullanılmalıdır.
Zaten vücudun ihtiyacı olan sodyumu yeşil yapraklı sebzelerden, etten ve yemişlerden alınır, bunun üstüne ekstradan tuz eklenmemelidir. Tansiyon hastaları peyniri ve zeytini tuzsuz tüketmeli ve ekmek seçiminde de tuzsuz ekmek tercih etmelidir. Bayram döneminde yapılan bol tereyağlı tatlılardan uzak durmalıdırlar.
Şekerli, şerbetli tatlı komaya sokabilir
Şeker hastaları için de benzer bir durum söz konusudur. Bu dönemde diyabetik tatlılardan tüketebilirler ancak basit şekerle yapılan şerbetli tatlıları tüketmeleri ani şeker komalarına neden olabilir. Bunun yanında tatlandırıcılarla (bitkisel olanlardan) kurabiyeler ve kekler deneyebilirler. Posa bu dönemde de büyük önem taşımaktadır. Tam tahıllı ekmekler, taze sebzeler, meyveler ve yağlı tohumlar (ceviz, fındık, badem) en kaliteli seçeneklerdendir. Ancak tansiyon hastaları fazla miktarda yağlı tohum tüketmemelidirler. Unutmayın ceviz, badem ve fındığın ciddi bir sodyum içeriği vardır. Günlük 10 adet fındık veya 2 adet ceviz veya 10 adet bademi aşmamalıdırlar.
Özellikle çok geç saatlerde tatlı yemek bu hastalar için ciddi risk taşıyan bir durumdur. Yatmadan 2 saat önce az yağlı süt ve 1 orta boy elma, tüketebilecekleri en dengeli besinlerdir. Elmaya biraz da tarçın eklenirse vücutta kan şekerinin dengelenmesini sağlayabilirler. Misafirlikler bu dönemde olmazsa olmaz. Şansınız yaver giderse sütlü tatlılar ve meyve ile karşılaşabilirsiniz aksi takdirde aşırı ağır tatlıları nazikçe geri çevirmek zorunda kalacaksınız. Siz bu konuda misafirlerinizi yönlendirin ve evinizde sağlıklı ikramlar hazırlayın. Az yağlı sütle hazırlanmış şeftalili bir su muhallebisi müthiş bir seçenek olacaktır. İçecekler de bir diğer tuzaktır. Bu dönemde size ikram edilen, kola, meyve suları gibi şekerli içecekler yerine lütfen su tüketin veya tarçınlı bir bitki çayı enfes olabilir.
Özellikle bu dönemde sıkça karşılaşılan bir durum da; bugün çok fazla yedim ertesi gün hiç bir şey yemeyeyim mantığıdır. Bu mantıktan derhal çıkın. Porsiyonları azaltarak dengeli ve az yiyerek bir ertesi gün de kendinizi mahrum etmeden sağlıklı beslenebilirsiniz. Her zaman diyet listesi kişiye özeldir. Ancak örnek olarak tansiyon, kalp ve şeker hastaları için ortak bir liste paylaşmak istiyorum. Bu prensipleri temel alarak kendi sağlıklı listelerinizi oluşturabilirsiniz:
Sabah: 09.00
2 dilim peynir (60 gr, az yağlı ve tuzsuz), 1 adet yumurta (haftada 2 kez), 2 dilim tam buğday ekmeği/çavdar (50 gr), 5 adet tuzsuz zeytin, domates-salatalık-çarliston biber, tarçınlı ıhlamur çayı.
Ara: 11.00
1 adet az yağlı prebiyotik yoğurt, 1 küçük boy elma, veya 4 adet mürdüm eriği, veya 1 orta boy şeftali, 2 adet ceviz.
Öğlen: 13.00-13.30
150 gr kadar ızgara tavuk/hindi/200 gr kadar ızgara balık/3 adet ızgara köfte, 2 dilim ekmek /6 yemek kaşığı bulgur pilavı, mevsim salata (limon sirke), 3 yemek kaşığı yoğurt (az yağlı) /1 kutu ayran veya 100 gr taze semizotu, 6 yemek kaşığı yeşil mercimek, 1 dilim tuzsuz peynir, domates, taze nane, kekik, 1 tatlı kaşığı zeytinyağı, sirke limon, 1 kutu ayran, 1 dilim ekmek.
Ara: 16.00
1 porsiyon az yağlı sütlü tatlı (şeker hastaları için diyabetik olanından), 2 adet grisini/3 adet diyet bisküvi, 1 fincan tarçınlı çay.
Muhteşem bir bayram içeceği
1 orta boy yeşil elma kabuğu, limon kabuğu, 1 tatlı kaşığı kekik, 1 tatlı kaşığı yeşil çay karanfil tarçın kabuğu demledikten sonra soğutun ve buzla tüketin.
Akşam: 19.00-20.00
6 yemek kaşığı sebze yemeği (ıspanak, yeşil fasulye, semizotu), 1 dilim ekmek, 3 yemek kaşığı yoğurt (az yağlı). (1 kg sebze yemeğine 2 çay kaşığı yağ). Veya yarım yufkadan ıspanaklı gözleme, 1 tatlı kaşığı yağ, 1 kutu ayran.
Gece: 22.00
200 ml az yağlı süt, 1 adet kivi / 1 orta boy armut.