Sağlık Bakanlığı, ülkede organ nakli ve bağışı konusunda dünya standartlarının yakalanması için harekete geçti.
Organ nakli merkezinde ikinci istifa depremi
Alınan bilgiye göre, Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Orhan Gümrükçüoğlu tarafından beyin ölümü bildirimlerinin ve kadavra organ bağışının artırılması için bir genelge yayımlandı.
Tedavisi sadece organ ve doku nakli ile mümkün olan hastalıkların dünyada olduğu gibi, ülkede de önemli sağlık sorunlarından birisi olduğuna dikkati çeken Gümrükçüoğlu, ileri derecede kalp, karaciğer ve böbrek yetmezliği olan bazı hastaların tedavilerinin ancak organ nakli ile mümkün olabildiğini kaydetti.
Ülkede yaşamını diyaliz tedavisi ile devam ettiren yaklaşık 40 bin böbrek hastası bulunduğunu, bazı kronik karaciğer ve kalp rahatsızlıklarında durumun daha üzücü olduğunu, diyaliz gibi yardımcı tedavileri olmadığı için bu hastaların organ bulamadıkları takdirde hayatlarını kısa sürede kaybettiğini belirten Gümrükçüoğlu, son dönem böbrek yetmezliklerinde, diyaliz tedavisi yerine, böbrek nakli yapılmasının hem ulusal bütçeye daha az maliyet getirdiğini, hem de hastanın yaşam süresi ve kalitesinin arttığını bildirdi.
Avrupa Konseyi verilerine göre, 2007 yılı, kadavra organ bağışının milyon kişi başına İspanya'da 34.3, Belçika'da 28.15, Fransa'da 25.3 iken, Türkiye'de 3 olduğunu kaydeden Gümrükçüoğlu, dünya standartlarına göre, her ventilatörlü (solunum cihazı) yoğun bakım yatağı başına yılda en az bir beyin ölümü vakasının bildirilmesi gereğini ifade etti.
Türkiye'de 2 bin 500'ün üzerinde solunum cihazlı yoğun bakım yatağı mevcut iken, neredeyse bu sayının 5'te 1'i kadar beyin ölümü bildirimi yapıldığını dile getiren Gümrükçüoğlu, genelgede şunlara dikkat çekti:
"Bu durum, beyin ölümlerinin bildirimi konusunda birtakım aksaklıkların ve eksikliklerin mevcut olduğunu göstermektedir. Ventilatörlü yoğun bakım yatağı başına bir beyin ölümünün bildirilmesi halinde, her yıl yaklaşık olarak 4 bin böbrek, 2 bin karaciğer ve 2 bin kalp hastasının organ nakli ile tedavisi mümkün olabilecektir. Ülkemizde 2007 yılı içinde, kadavradan 399 böbrek, 209 karaciğer, 61 kalp nakli yapılmıştır. Her yıl bekleme listelerine eklenen hasta sayısı artış gösterirken, yapılan nakillerin sayısının aynı hızda artış göstermemesi nedeniyle hastaların bir kısmı organ beklerken hayatlarını kaybetmektedir. Bu eksikliği gidermek ve organ azlığına çözüm bulmak için en etkin yollardan biri beyin ölümü bildirimlerinin ve kadavra organ bağışı sayısının artırılmasıdır."
Beyin ölümü gerçekleşenlerden organ ve doku alınabilmesi için öncelikle anesteziyoloji ve reanimasyon, nöroloji, beyin cerrahisi ve kardiyoloji uzmanlarından oluşan 4 kişilik hekimler kurulunca yoğun bakım şartlarında beyin ölümü teşhisinin konulması gerektiğini hatırlatan Gümrükçüoğlu, sağlığında organ ve doku bağışında bulunduğunu sözlü veya yazılı vasiyetle belirtmeyen, bu konudaki isteğini 2 tanık huzurunda açıklamayanlar için sırasıyla ölüm anında yanında bulunan eşi, reşit çocukları, anne-baba veya kardeşlerinden birisinin, bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının muvafakatının alınmasının gerekli olduğunu bildirdi.
Solunum cihazlı yoğun bakıma sahip hastanelerde görev yapan başhekimlere, organ ve doku nakli koordinatörlerine, acil servis personeline, ayrıca beyin ölümü teşhisini koyacak uzmanlara önemli görevler düştüğünü kaydeden Gümrükçüoğlu, bu sağlık personelinin izlemesi gereken yolla ilgili şunları kaydetti:
"-Organ ve doku nakli koordinatörleri sık sık yoğun bakımları ziyaret ederek, beyin ölümlerinin tespitinde yoğun bakım sorumlu hekimi ile yakın irtibat halinde olacak, beyin ölümü teşhisinin konulması için 4 kişilik hekimler kurulunu toplayacak.
-Bu kurul organ ve doku nakli koordinatörüne yardımcı olacak, beyin ölümünün tespiti halinde yoğun bakım sorumlusu hastanın yakınlarına kişinin öldüğünü bildirecek, organ bağışı teklifinde bulunmak üzere aile onayının alınması için organ ve doku nakli koordinatörü aile ile görüşecek.
-Hastanede ventilatörlü yatağa sahip yoğun bakım servisi olduğu halde, beyin ölümü teşhis kurulunu oluşturan hekimlerden bir veya birkaçının mevcut olmadığı durumlarda, kurul diğer en yakın hastaneden sağlanacak uzmanlarla, o vaka için en kısa sürede oluşturulacak ve beyin ölümü tanısı konulacak."
Bakanlık tarafından, ülkede organ azlığına çözüm bulunması, organ nakli ve bağışı konusunda dünya standartlarının yakalanması için, her ventilatörlü yatak başına yılda bir beyin ölümü bildirimi yapılmasının hedeflendiğini bildiren Gümrükçüoğlu, "Organ bağışının sağlanması konusunda sürecin daha etkin, verimli ve hızlı bir şekilde işletilerek, ilgili tüm birim ve sağlık personelinin görev ve sorumluluklarını layıkıyla yerine getirmesi amaçlanmıştır" dedi.
Gümrükçüoğlu, belirlenen hedeflerin tutturulmasının mümkün görünmediği illerde bunun nedenlerinin araştırılmasını ve çözüm önerileri ile birlikte bakanlığa ayrıntılı bir rapor gönderilmesini istedi.
(AA)