Hülya Karabağlı/ANKARA
Anayasa Uzlaşma Komisyonu 2. yıl bitimine yaklaşırken 60 maddede mutabakat sağladı. 112 maddede şerh var. "Yürütme", "Son hükümler", "Mali, Ekonomik ve Sosyal Hükümler" bölümlerinde komisyon 'sıfır' mutabakat sağladı. AKP'nin 'Başkanlık' önerisi 'yürütme' maddesinin tümünü 'kıpkırmızı' yaptı. 'Türk', 'Türklük', 'ana dil', 'kamu düzeni', 'genel ahlak', 'vicdani ret', 'Etnik köken', ' eşcinsel hakları', 'zorunlu din dersi', 'Diyanet' anlaşmazlık maddeleri arasında.
TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu, 19 Ekim 2013 tarihinde ikinci yılını bitiriyor. Son verilere göre, dört siyasi parti 60 madde üzerinde mutabakat sağladı. 112 şerhli madde var. 'Temel Hak ve Özgürlükler' bölümünde 43 madde, 'Yasama' bölümünde 5, 'İdare ve Kamu Hizmetleri' bölümünde 1, 'Yargı' bölümünde 9, 'Başlangıç, Genel Hükümler ve Temel İlkeler' Bölümünde 2 olmak üzere toplam 60 maddede uzlaşarak hükümlerin yeşil renkte yazılması sağlandı. AKP'nin 'Başkanlık' önerisinden geri adım atmaması üzerine 'Yürütme' bölümünün tümü 'kıpkırmızı' oldu. Anayasa'nın, diğer bülümlerinin de 'kırmızı' olmasına neden oldu. CHP ve MHP Anayasa'nın 40 ve 41 maddelerinin böylelikle kilitlendiğini söylüyor. 'Yürütme'nin yanısıra komisyondaki dört siyasi parti, "Son Hükümler", "Mali, Ekonomik ve Sosyal Hükümler" bölümünde de 'sıfır' mutabakat sağladı. Komisyon, son haftalarda 'Vatandaşlık', 'Ana dil' 'Anayasa Mahkemesi' düzenlemesinde kilitlendi. 'Başkanlık Divanı' maddesinde ise uzlaştı. TBMM Başkanı Cemil Çiçek ve AKP'nin komisyon üyeleri uzun zamandır çalışmaları eleştiriyor. Ancak, masadan kalkan yok. Dört siyasi partinin maddelerle ilgili kırmızı da duran önerilerinden bazıları şöyle:
MHP 'etnik köken'e karşı çıkıyor
Temel Hak ve Özgürlükler Bölümü'nün 'Eşitlik' düzenlemesinde MHP, 'etnik köken' tanımına itirazı var. 'Hiç bir kişiye.aileye, zümneye veya sınıfa imtiyaz tanınamayacağını', herkesin hukuk önünde eşit olduğunu hükme bağlayan maddenin MHP'nin çekince koyduğu 3. fıkrası şöyle:
"Hiç kimse, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep, etnik köken (MHP “etnik köken” kavramının madde metninde yer almasını gerekli görmemektedir.) ve diğer sebeplerle ayırımcılığa tabi tutulamaz.
"Çocuk Hakları" maddesinin önemli bölümünde mutabakat var. BDP, 'kendi kültüründen yararlanma ve kendi dilini kullanma" ibaresinin maddeye konulmasını istiyor.
Gezi Parkı ve Silivri şerh koydurdu
Yerleşme ve seyahat hürriyeti (özgürlüğü) maddesi, 'herkesin yerleşme ve seyahat etme özgürlüğünü anayasal güvenceye kavuşturuyor. Bu maddede uzlaşma sağlanmıştı, ancak, Gezi Parkı ile ortaya çıkan manzara ile Ağustos ayındaki Silivri duruşmalarındaki hükümetin tavrı CHP ve BDP'yi önlem aldırdı. CHP ve BDP, ikinci fıkraya 'kuvvetli suç şüphesi' ibaresini koydu. Fıkranın son hali şöyle: "Yerleşme hürriyeti, sağlıklı ve düzenli kentleşmeyi gerçekleştirmek, çevreyi ve kültürel varlıkları korumak; seyahat hürriyeti ise genel sağlığın korunması, (CHP ve BDP Önerisi: kuvvetli suç şüphesinin varlığı halinde) suç işlenmesini önlemek ve suç soruşturması veya kovuşturması sebepleri ile sınırlanabilir"
Ateistlere güvence getirildi
Din, vicdan ve inanç hürriyeti (özgürlüğü) başlıklı madde, herkesin din, vicdan ve inanç özgürlüğüne sahip olduğunu hükme bağladı. "Bu hürriyet, inanma, inanmama ve inancını değiştirme hürriyetini de içerir" dedi. Ancak, ibadet, din derslerini de içeren fıkrlarda dört siyasi parti uzlaşma sağlayamadı. Partilerin önerileri şöyle oldu:
(CHP ve MHP Önerisi: Din kültürü ve ahlâk eğitimi ve öğretimi Devletin gözetim ve denetimi altında yapılır.) (AK Parti-MHP Önerisi: Din kültürü ve ahlak eğitim ve öğretimi, ilk ve ortaöğretim kurumlarında okutulan zorunlu dersler arasında yer alır.) (CHP Önerisi: Din ve din kültürü ve ahlak eğitimi, küçüklerin yaşına uygun olacak biçimde verilir. Seçmeli din ve din kültürü eğitim ve öğretimi çoğulcu, nesnel ve eleştirel olmak zorundadır.)
(CHP-BDP önerisi) Dini hizmetlerin sağlanması için kamu kaynaklarının kullanımında devlet adil bir dağılımı sağlamakla yükümlüdür. (BDP Önerisi: ve elverişsiz konumda olan farklı inanç grupları lehine pozitif ayrımcılık hükümleri uygulanır.)
'Düşünce özgürlüğünde' 'milli güvenlik' olur mu?
Düşünce ve ifade hürriyeti (özgürlüğü) maddesinde, " Herkes düşünce, kanaat ve ifade hürriyetine (özgürlüğüne) sahiptir" dendi. Her ne sebep ve amaçla olursa olsun kimsenin, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamayacağı, düşünce ve kanaatleri sebebiyle kınanamayacağı ve suçlanamayacağı hükme bağlandı. Ancak, 'ifade hürriyetine' 'milli güvenlik' kriteri getirilince BDP itiraz etti.