Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Almanya'yı hedef alan suçlamalarıyla diplomatik krize yol açtı. Türkiye Cumhurbaşkanı, bakanlarının Almanya'daki referandum konuşmalarının iptal edilmesi üzerine Almanya'yı ‘Nazi uygulaması’ yapmakla ve Almanya Başbakanı Angela Merkel'i ‘terör destekçisi’ olmakla suçladı. Die Welt gazetesi muhabiri Deniz Yücel'in Türkiye'de tutuklanması da ilişkilere zarar verdi. Oysa Türkiye ticari ilişkiler, Almanya ile anlaşmazlığa düşmeyi göze alabilecek durumda olmadığını gözler önüne seriyor.
Türkiye'nin ekonomik durumu nasıl?
Canlanma dönemi kapandı. Finans krizinden sonra yüzde 9 oranında büyüyen Türk ekonomisinin dinamiği azaldı. Dünya Bankası'nın tahminine göre, Türk ekonomisi 2017'de yüzde 2,7 oranında büyüyecek. Terör saldırıları ve Erdoğan'ın giderek otoriterleşen tutumu yabancı yatırımcıyı ürkütüyor. Ekonomi Bakanlığı'nın verilerine göre, Türkiye'deki doğrudan sermaye yatırımları 2016 yılında yüzde 31 oranında geriledi. Aynı zamanda Türk Lirası değer kaybettiği için ithalat pahalandı ve hayat pahalılığı artış hızı yüzde 8'i aştı. Türkiye dışarıya sattığından daha fazlasını ithal ettiği için döviz kurlarının fırlamasından derin yara aldı. 2016'nın üçüncü çeyreğinde Türk ekonomisi yüzde 1,8 oranında daralırken işsizlik yüzde 12'yi buldu. Son açıklanan işsizlik verilerine göre, işsizlik son yedi yılın en yüksek seviyesine tırmanarak yüzde 12,7'ye ulaştı. Alman Commerzbank, ‘ekonomi çöküyor' uyarısı yaptı. Ama Türkiye'nin elinde kozları da yok değil: Nüfusu genç, tüketim hızlı, borçları düşük ve Asya ile Avrupa arasında coğrafi bakımdan elverişli bir konuma sahip.
Ticari ortak olarak Türkiye'nin Almanya açısından önemi nedir?
Türkiye, Almanya'nın ihracat yaptığı ülkeler arasında 15'inci sırada yer alıyor. 2016 yılında Türkiye'ye 22 milyar euroluk mal satıldı. İthalat yapılan ülkeler sıralamasında ise Türkiye'nin Almanya için 16'ncı sırada bulunuyor. Türkiye önemli bir ticari ortak. Ama Türkiye'den daha önemli olan ülkeler var. 2016 yılında Almanya ABD'ye 107, Fransa'ya 101 Birleşik Krallık'a ise 86 milyar euroluk ihracat yaptı. Donald Trump'ın dışa kapanma politikası, Fransa'nın yaklaşan cumhurbaşkanlığı seçiminde sağa kayma ihtimali ve Britanya'nın AB'den ayrılacak olmasının yol açacağı kırılmalar Alman ekonomisi açısından çok daha tehlikeli olur.
Alman sanayi branşları açısından Türkiye'nin önemi var mı?
Türkiye Alman şirketlerine umut veren ancak ‘lider' sayılamayacak bir pazar. Türkiye'ye yapılan otomobil ihracatı 2009 yılından bu yana dört katına çıktı. Makine ve kimya sanayi de Türkiye'nin gelişmesinden kârlı çıktı. Alman elektronik endüstrisinin yatırım yeri olarak seçtiği ülkeler arasında Türkiye 7'nci sırayı alıyor.
İkili ticarette gerileme başladı mı?
Geçen yıl Türkiye'ye 3 milyar euroluk ihracat yapan kimyacılık branşı alarm vermeye başladı. Alman marka otomobillerin satışı yüzde 10 düştü. 2016'da Türkiye'ye yaptığı ihracatı yüzde 3 oranında arttıran makine sanayi artış temposunu 2017'de de koruyacağından şüpheli. Alman meslek kuruluşlarının sözcüleri yatırımcının Türkiye hevesinin kırıldığından ve Alman Dış Ticaret Odası'na Türkiye ile iş bağlantısı için yapılan başvurularının yarıya indiğinden söz ediyorlar.
Ekonomik ilişkilerdeki soğumadan en çok kim etkilenir?
Tabii ki, Türkiye. Türkiye'nin en fazla ihracat yaptığı ülke Almanya. 2016 yılında Türkiye'den 14 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Almanya Türkiye'den en çok gıda maddesi ve tekstil ürünleri alıyor. Alman konfeksiyon şirketlerinin işgücü maliyetinin düşük olduğu Türkiye'de üretim tesisleri de bulunuyor. Türkiye ile Almanya arasındaki muhtemel bir ekonomik anlaşmazlığın tekstil ihracatını vuracağı ve Almanya'nın kumaş alımlarını Güneydoğu Asya ülkelerine kaydırabileceği belirtiliyor. Yüksek mühendislik becerisi ve ileri teknoloji gerektiren otomobil, makine ve elektronik ürünlerinde ise Alman şirketlerinin ikame edilmesinin kolay olmayacağı hatırlatılıyor. Türkiye'nin Almanya'dan fazla ithalat yaptığı tek ülke ise Çin.
Türkiye Alman turist olmadan yapabilir mi?
Terör endişesi Alman turisti korkuttu. 2015'te 5,6 milyon Almanı ağırlayan Türkiye'ye geçen yıl 4 milyon Alman turist gitti. Türkiye'nin turizm gelirleri yüzde 30 oranında azaldı. Almanlara Türkiye'de tatil yapmaktan vazgeçmelerini tavsiye eden Sol Parti Eş Genel Başkanı Katja Kipping "Almanya Hükümeti diktatöre sokulmayı sürdürürse turizm boykotunu düşünmemiz gerekebilir” dedi.
Almanya'nın hangi alanda Türkiye'nin yardımına ihtiyacı var?
Mülteci politikasında. Avrupa yönündeki mülteci akınının önlenebilmesi için AB ile Türkiye arasında mutabakata varılmıştı. Bu anlaşma yüzünden Almanya Başbakanı Angela Merkel de baskı altına girdi. Anlaşma uyarınca Yunan adalarına çıkan mülteciler Türkiye'ye iade ediliyor. Karşılığında Türkiye'ye vaat edilen 3 milyar euroluk yardımın büyük bölümü Almanya'nın bütçesinden çıkacak. Bu durum, Almanya'nın en azından siyasi bakımdan Türkiye'ye ne kadar bağımlı olduğunu göstermeye yeter.
© Deutsche Welle Türkçe
DW, dpa/AG,GA