TBMM Adalet Komisyonu’nda kabul edilen Türk Borçlar Kanunu Tasarısı ile kiracıların hayatı zorlaşıyor. Tasarı yasallaşırsa, ev sahipleri 10 yıldan eski kiracıları hiçbir gerekçe göstermeden çıkarabilecek. Tasarıdaki bir başka düzenleme ile de, elektrik, su, ısıtma ve aydınlatma gibi ortak giderleri 2 ay ödemeyen kiracı tahliye edilebilecek.
Özellikle kriz döneminde birçok vatandaşın hayatına dokunan borçlar hukukunda kurallar yeniden yazıldı. TBMM Adalet Komisyonu, 649 maddelik Türk Borçlar Kanunu Tasarısı’nı önceki akşam son değişikliklerle kabul etti. Tasarı, 2009’un ilk aylarında Ticaret Kanunu Tasarısı ile eşzamanlı olarak TBMM Genel Kurulu’ndan çıkarılacak. Tasarıyla ev sahibi-kiracı ilişkisi yeni baştan düzenlenirken; bankalar, şirket sahipleri ve her türlü alıcı-satıcı açısından dikkatle incelenmesi gereken kurallar getirildi. "Maddi tazminatta hakkaniyet indiriminin kaldırılması", "psikolojik tacizin (mobbing) hukuka alınması" gibi reform niteliğindeki hükümler dışında tasarının ayrıntıları şöyle:
Kira artışı
Kiradaki artış, bir önceki yıla ait üretici fiyat endeksini (ÜFE) geçemeyecek. Kiracı, aynı evde oturuyorsa 5 yılın sonunda çevredeki emsal kira bedelleri ve kiralanan konutun durumuna göre "hakkaniyet ve dürüstlük kuralına uygun" bir oran isteyebilecek. 5 yıl içindeki ÜFE de ölçü alınacak ve hem endekse, emsal kiralara bakılacak. Şu anda üçüncü yıldan itibaren sadece "emsal bedel" kuralı uygulanıyor.
Aidat borcu
Mal sahibi, yalnız kirayı değil, elektrik, su, ısıtma, aydınlatma gibi yan giderleri ödemeyen kiracının da çıkmasını isteyebilecek. Bu giderler aidata yansıtılıyor. Site veya apartmanın aidat faturasını iki ay arka arkaya ödemeyip temerrüde düşen kiracıya 10 gün süre verilecek. Konut ve çatılı iş yerinde bu süre 30 gün olacak. Borç ödenmezse kontrat geçersiz olacak. Kiracı çıkmazsa tahliye davası açılacak.
Tadilata ’katlanma’ ölçütü
Mal sahibi, konut veya iş yerinde kira sözleşmesinin feshini gerektirmeyen yenilik ve değişiklikler yapabilecek. Ancak bu tadilatlar kiracıdan katlanması beklenilmeyecek derecede rahatsızlık vermeyecek.
Eski kiracılar
Mal sahibi, 10 yıl sonunda en az 3 ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilecek. Kiraya veren tazminat ödemekle yükümlü olmaksızın sözleşmeyi tek taraflı sona erdirebilecek.
Yıpranma payı
Kiracı, taşınmazı ne durumda teslim almışsa öyle teslim edecek. Kiracı sözleşmeye uygun kullanım dolayısıyla meydana gelen eskime ve bozulmadan sorumlu olmayacak. Kiracı da ev sahibinin onayını alarak kendi rızasıyla evdeki konforu artırmaya dönük değişiklikler yapabilecek. Ancak oluşan değer artışını ev sahibinden isteyemeyecek veya kirada indirim yapamayacak.
Balkonda mangal yapan kendine yeni ev arayacak
BORÇLAR Kanunu Tasarısı’na göre, kiracı, komşulara gerekli saygıyı gösterecek. Aksi halde kiraya veren, otuz gün içinde durumunu düzeltmesi için ihtarda bulunacak. Kiracının yüksek sesle müzik dinleme, gürültü yapma, balkonda mangal yakma gibi davranışları komşular tarafından çekilmez hale gelirse, ev sahibi yazılı bildirimle sözleşmeyi hemen feshedebilecek.
’Alt soyum oturacak evden çık’ dönemi
AİLE konutu olarak kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemeyecek. Eş, daha önceden ev sahibine yazılı bildirim yapmışsa, sözleşmeyle ilgili kararlar iki eşe de ayrı ayrı gönderilecek. Kiraya verenler, üst soyunun (örneğin, babasının veya büyük babasının), alt soyunun (torunlar) veya evlatlığının konut veya iş yeri gereksinimini ileri sürerek de tahliye davası açabilecekler.
Mahkeme, ’mala el koyma’ yasağı getirebilecek
BORÇLAR Kanunu Tasarısı’na göre, taksitle satış sözleşmesi, yazılı yapılmadıkça geçerli olamayacak. Alıcının taksitleri ödemede temerrüte düşmesi halinde satıcı, hemen ödenmesi gereken taksitlerin veya geri kalan satış bedelinin tamamının bir defada ödenmesini isteyebilecek veya sözleşmeden vazgeçebilecek. Hakim de, alıcıya ödeme kolaylıkları sağlayabilecek ve satıcının satılanı geri almasını yasaklayabilecek.
Zarar görenin sevgilisi tazminat isteyebilir
BORÇLAR Kanunu Tasarısı’ndaki bir düzenlemeye göre, hakim, sadece ölüm halinde değil ağır bedensel zararlarda da zarar görenin yakınlarına manevi tazminat ödenmesine karar verebilecek. Beraber yaşayıp aralarında resmi nikah olmayanlar, nişanlılar, sevgililer de tazminat isteyebilecek.
3 aylık kiradan fazla depozito yok
GEREKSİNİM ileri sürülerek boşaltılan konut 3 yıl süreyle eski kiracıdan başkasına kiralanamayacak. Bu yasağa aykırı hareket edenler eski kiracıya bir yıllık kira bedeli ödeyecek. Mevcut yasa, bu konuda konut sahibine hapis cezası öngörüyor. Depozito miktarı, 3 aylık kira bedelini aşamayacak. Kiracı, mal sahibinin onayı olmaksızın çekilmemek üzere parayı vadeli tasarruf hesabına yatıracak.
Kredi sözleşmesinde açık olmayan hüküm tüketici lehine işleyecek
BANKALAR, sigorta, seyahat ve taşıma işletmeleri gibi şirketlerce hazırlanan "soyut ve tek yanlı" sözleşmelere karşı bireyleri koruyan hükümler getirildi. Örneğin kredi kartı veya sigorta sözleşmesi yer alan bir hüküm, açık ve anlaşılır değilse veya birden çok anlama geliyorsa, düzenleyenin aleyhine ve karşı tarafın lehine yorumlanacak. Sözleşmelerde, tek yanlı olarak karşı taraf aleyhine bir hükmü değiştirme ya da yeniden düzenleme yetkisi verişmişse, bu kayıtlar yazılmamış sayılacak.