Hülya Karabağlı
T24 / Ankara
Gündem Çocuk, 1 Ocak 2011 - 31 Aralık 2011 tarihleri arasında en az 815 çocuğun önlenebilir sebeplerden dolayı yaşamını yitirdiğini bildirdi. Devlet Eliyle Ortaya Çıkan Yaşam Hakkı İhlallerinde 50 çocuk öldü. "Devlet Önlem Almadığı İçin" 673 çocuk hayatını kaybetti. Bu rakamlar tek tek açıldığında, kara mayına ve askeri mühimmata 50, şiddet nedeniyle 58, trafik kazalarında 177, Van'da 316, Uludere'de 19, bireysel silahlanmada 20 çocuk öldü.
2011 yılının vahim çocuk tablosunun raporunu açıklayan Gündem Çocuk, Uludere'nin 21 çocuk mağdurunu, "Yargısız İnfaz Nedeniyle Yaşam Hakkı ihlali" diye sundu.
‘Dağdaki çocuklar’
Raporda, dağa çıkan çocuklarla ilgili çok çarpıcı bir değerlendirme yapıldı ve "Silahlı Çatışmalarda Yaşanan Yaşam Hakkı İhlalleri başlığı altındaki rakamlarının eksik olduğu ve gerçeği tam olarak yansıtmayabileceği göz önünde bulundurulmalıdır".
‘Kafasına gaz bombası isabet eden çocuk’
Raporda, sadece ölümle sonuçlanan yaşam hakkı ihlallerinin verileri yer aldı. Aynı ya da benzer olaylarda yaralanan, sakat kalan çocuklar ile ilgili vakalar rapora konulmadı. Örneğin “kafasına polis tarafından atılan gaz bombası isabet ederek ağır şekilde yaralanan çocuk” ile ilgili vaka rapor kapsamına alınmadı. Ancak, “Örnek vakada da açıkça görüleceği üzere ölümle sonuçlanmasa da pek çok yaralanma vakası da doğrudan yaşam hakkı ihlalidir” dendi.
'Ölüm ve çocuk yanyana anılır mı?
Gündem Çocuk, düzenlediği basın toplantısında,"Çocuk ölümleri yaşamın en zor konularından birisidir. Ölüm ve çocuk yan yana anılması bile zor iki sözcükken 2011 yılında Türkiye’de, 815 çocuk önlenebilir sebeplerden dolayı yaşamını yitirdi" dedi.
'Bu rakam devlet adına utançdır'
Sistematik ve güvenilir veri eksikliğine dikkat çekildi.Türkiye'nin taraf olduğu sözleşmelere gönderme yapılarak, "Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına dair Sözleşme’yi onaylayarak her tek çocuğun yaşamını korumakla yükümlü bir devlet için utançtır. Sözleşme bir yana, tek bir çocuğun yaşam hakkının ihlali bile kabul edilebilir değilken en az 815 çocuk karşımızda durmaktadır. Bu durum Türkiye’de çocukların yaşam hakkının yaygın bir şekilde ihlal edildiğini göstermektedir"
'Türkiye’de çocuklar ölüyorlar'
"Devlet kurumlarında ve/veya kamu personeli eliyle yaygın ihmal ve ihmalin yola açtığı yaşam hakkı ihlalleri karşısında yaygın cezasızlık durumu devam ediyor. Devletin, çocukların yaşam hakkını ihlal etmeme yükümlülüğü vardır.
'Kara mayınları askeri mühimmat'
"Devlet bu yükümlüğünü yerine getirmediği için çocuklar toplumsal olaylarda, kara mayınları ve askeri mühimmatların sebebiyle ya da silahlı çatışmalarda ölüyorlar; yargısız olarak infaz ediliyor hatta katlediliyorlar.
Diğer yandan eğitim, sağlık vb. alanlarda kamu görevlilerinin ihmalleri sıklıkla çocukların ölümüne neden oluyor.Devletin, çocukların yaşam haklarının ihlal edilmemesi için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü vardır.
'Namus belasına'
Bu yükümlülüğünü yerine getirmediği için yaygınlaşan şiddet kültürü aile içi şiddet, namus ve çocuk cinayetleri, akran şiddeti, bireysel silahlanma olarak şekil bulup çocukların ölümüne neden oluyor. Çocuklar intihar ediyorlar.
'Trafik, kanalizasyon, ırmakta boğulma'
İhmal nedeniyle pek çok ölüm vakası var. Trafik kazaları, ev kazaları, kanalizasyon çukuruna, su kuyusuna, göle düşme, ırmakta boğulma vb. kentsel ve kırsal açık alanda yaşanan olaylar, yangınlar, soba gazı zehirlenmesi, besin zehirlenmeleri, elektrik çarpmaları, doğal afetler çocuklar için normalleşmiş ölüm sebeplerine dönüşmüş durumda.
Van depreminde 316 çocuk
Raporda, 23 Ekim günü yaşanan 644 öldüğü açıklanan Van Erciş depremine yer verildi. Depremde yaşamını yitiren çocuk sayısına ilişkin bir veri olmadığına dikkat çekildi. "TUİK verilerine göre Van nüfusunun yüzde 41’inin 0-14 yaş çocuk, yüzde 49’unun 0-18 yaş olduğu sonucuna varılabilir. Buradan yola çıkarak depremde ölen çocuk sayısının en az 316 olduğu söylenebilir".
Uludere'nin 19 çocuğu
Raporun, " Yargısız İnfaz Nedeniyle Yaşam Hakkı İhlalleri" başlığında Uludere olayına yer verildi. Çocukların isimleri ve yaşları tek tek yazıldı ve "28 Aralık günü Şırnak’ın Qilaban (Uludere) İlçesi’nde bağlı Roboski (Ortası) Köyü’nde, Irak sınırına kaçakçılık yapmak için giden ve askerler tarafından belirli bir bölgeye yönlendirilen 19 çocuk Genelkurmay Başkanlığı’na bağlı savaş uçakları tarafından bombalanarak öldürüldüler" dendi. 28 Aralık 2011’de meydana gelen olayda resmi makamların iddiasına göre grubun örgüt üyesi sanılarak bombalandığı belirtilmektedir. Sadece bu iddia temel alındığında bu olay yargısız infazdır. Ancak insan hakları örgütleri tarafından bombalananların örgüt üyesi olmadığı, sivil olduklarının bilindiği tanık ifadelerine dayanılarak belirtilmektedir. Bu bilgiyle birlikte değerlendirildiğinde olay yargısız infazın ötesinde, bir katliama işaret etmektedir".
'Yargısız infaz' başlığında, 11 yaşında hayatını kaybeden İşten Yılmaz'a yer verildi ve "30 Temmuz günü Van'ın Çaldıran ilçesinde, askerlerin açtığı ateş sonucunda bindiği atın korkması sonucunda yerde sürüklendi. Askerler tarafından 3 saat sonrasında hastaneye götürülürken yaşamını yitirdi.
Raporda, yaşam hakkı ihlalleri tek tek sıralandı. 'Toplumsal Olaylarda Yaşam Hakkı İhlalleri' şöyle:
Ömer Kestir (17): 20 Nisan günü Yüksek Seçim Kurulu’nun 18 Nisan 2011’de aldığı kararla Barış ve Demokrasi Partisi’nin (BDP) desteklediği Emek, Özgürlük, Demokrasi Bloğu’nun milletvekili adayı Hatip Dicle, Leyla Zana, Sebahat Tuncel, Ertuğrul Kürkçü ve Gültan Kışanak’ın da aralarında bulunduğu 12 kişinin başvurusunu eski mahkûmiyetleri gerekçe göstererek iptal etmesi nedeniyle Diyarbakır- Bismil’de düzenlenen protesto gösterileri sırasında polis ekiplerinin ateşli silahla müdahale etmesi sonucu yaşamını yitirdi.
Doğan Teyboğa (13):24 Temmuz günü Şırnak’ın Silopi İlçesi’nde son dönemde Kürtlere yönelik saldırıları protesto etmek amacıyla düzenlenen bir protesto gösterisine müdahale eden polisin kullandığı gaz bombalarından birinin kafasına isabet etmesi sonucu yaşamını yitirdi.
Fırat İzgin (15):Kürt soruna dikat çekmek amacıyla, “Ben şimdi bedenimi ateşe veriyorum ama unutulmasın ki bunu halkım için yapıyorum. Barışın sesi olmak istiyorum” diyerek, kendini yakarak yaşamına son verdi.
'Kara Mayınları ve Askeri Mühimmat'
Baran Özyolcu (8):18 Nisan günü Ağrı'da askeri bölge yakınında iki arkadaşıyla birlikte hayvan otlatırken, orduya ait başıboş bir bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti.
Murat Polat (17):5 Mayıs günü Van'ın Erciş İlçesi Yukarı Akçagedik Köyü'nde, hayvanlarını otlatmak için gittiği merada bulduğu patlayıcı cismin elinde patlaması sonucu yaşamını yitirdi.
Silahlı Çatışmalarda Yaşam Hakkı İhlalleri
Sultan Doğrul (6):27 Eylül günü, Batman’da Emniyet Müdürlüğü’ne uzun namlulu silahlarla düzenlenen saldırının ardından çıkan çatışma sonucu yoldan geçerken annesiyle birlikte yaşamını yitirdi.
Hiranur Eraslan (4):18 Ekim Bitlis’in Güroymak İlçesi’nin yakınlarında daha önce yola döşenmiş mayının bir polis aracının geçişi sırasında patlaması sonucu yaşamını yitirdi.
Mihriban Eraslan (17):2 Kasım günü Bitlis’in Güroymak İlçesi’nin yakınlarında 18 Ekim 2011’de daha önce yola döşenmiş mayının bir polis aracının geçişi sırasında patlaması sonucu beş polis memuru ile ikisi çocuk beş sivilin yaşamını yitirdiği olayda yaralanan Mihriban, tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi.
Veysel Belgin (16):27 Aralık günü Bingöl’de 29 Ekim 2011’de kent merkezinde canlı bomba olduğu iddia edilen bir kişinin üzerindeki patlayıcıları infilak ettirmesi sonucu canlı bomba olduğu iddia edilen bir kişi ve iki sivil yaşamını yitirmiş 21 kişi de yaralanmıştı. Yaralananlardan tedavisi Ankara’da bulunan Veysel, tedavisi sürerken yaşamını yitirdi.
'Bireysel Silahlanma Sonucu Yaşam Hakkı İhlalleri'
H.Y. (2 ):10 Ocak günü Aydın'da, 8 yaşındaki abisi tarafından, oynadığı tüfeğin ateş alması sonucunda yaşamını yitirdi.
Alperen Karaoğlu (14):15 Şubat günü Ankara’nın Beypazarı İlçesi’nde, babasının iki arkadaşıyla birlikte gittiği avda kazayla vurularak yaşamını yitirdi.
Sevda Sürmeli (17):15 Şubat günü Kars'ta bir kişinin av tüfeğiyle lise önünde rastgele ateş etmesi sonucu yaşamını yitirdi.
Ali Çınar (12):6 Nisan günü Ankara'nın Güdül ilçesinde, ikiz kardeşiyle babalarının silahlarıyla oynarken, ikiz kardeşinin kuru sıkı sandığı silahın ateş alması sonucu yaşamını kaybetti.
Mehmet Y. (12):2 Nisan günü Yozgat'ta kardeşiyle birlikte dedesine ait av tüfeği ile oynarken tüfeğin aniden ateş alması sonucunda kafasından vurularak yaşamını yitirdi.
Ali Ç. (12):5 Mayıs günü Ankara'nın Güdül ilçesindekardeşiyle birlikte, babalarına ait ruhsatsız silahla oynarken kardeşi tarafından öldürüldü.
Dilara Taşkaya (13):25 Mayıs günü Konya’nın Beyşehir ilçesinde, erkek arkadaşının oynadığı av tüfeğinden çıkan saçmalarla başından vurularak yaşamını yitirdi.
Firdevs Ateşli (7):12 Haziran günü Hatay'ın İskenderun ilçesi Esentepe Mahallesi'nde, iki araç sürücüsünün kavgasının pompalı tüfekli silahlı çatışmaya dönüşmesi sonucunda, şahısların silahından çıkan bir kurşunun isabet etmesiyle yaşamını yitirdi.
Nurullah Koşapınar (10):11 Haziran günü Erzurum'da, babasına ait ruhsatsız av tüfeğini arkadaşına gösterirken, arkadaşını kafasından vurarak öldürdü.
Ufuk Karaman (8):10 Haziran günü Kahramanmaraş'ın Göksun ilçesinde, bir düğünde açılan rastgele ateş sonucu yaşamını yitirdi.
Murat Ramazan Karagöz (12):24 Temmuz Kırıkkale'nin Hacılar beldesinde, düğünde havaya ateş açılması sonucu yaşamını yitirdi. Ölüme yol açan kurşunun kimin tabancasından çıktığı belirlenemedi.
Yıldız D. (17):4 Temmuz günü Mardin'in Mazıdağı ilçesinde evlerine giren yılanı öldürmek isterken 13 yaşındaki kardeşinin kullandığı av tüfeğiyle yaşamını yitirdi.
H.Ö. (11):12 Ağustos günü Van'ın Özalp ilçesine bağlı bir köyde, 6 yaşındaki kardeşinin, babasına ait av tüfeğiyle oynarken tüfeğin ateş alması sonucunda yaşamını yitirdi.
Enes Kacar(12):24 Eylül günü Kırıkkale'de düzenlenen kına gecesinde havaya ateş açılması sonucunda yaşamını yitirdi.
Samet Baş (12):12 Eylül günü Sakarya'nın Adapazarı merkez ilçesinde, komşularının kına gecesine katıldığı sırada, maganda kurşunuyla yaşamını yitirdi.
Mustafa Memiş (12):14 Ekim günü Niğde merkeze bağlı Ağcaşar köyünde, arkadaşının evinde silahla oynarken yanlışlıkla kendini vurdu.
Kazım İnceman (17) - Ekrem İnceman (17):25 Ekim günü İzmir'in Buca ilçesinde, pompalı tüfekle otobüs durağında oturan gençlerin üzerine rastgele ateş eden bir kişi tarafından öldürüldüler.
Burak D. (11):10 Kasım günü Karabük'te 3,5 yaşındaki kardeşinin oynadığı iddia edilen av tüfeğinin ateş alması sonucu yaşamını yitirdi.
Miray A. (7):29 Aralık günü, Bartın'da, 5 yaşındaki kardeşinin oynadığı iddia edilen av tüfeğinin ateş alması sonucu hayatını kaybetti.