09 Ekim 2012

Türkiye nasıl gelişmiş ülke olur?

Şunu siz de düşünmüş olabilirsiniz: Ya şu bizim İMKB neden CNN, BBC, Bloomberg gibi İngiizce yayın yapan uluslararası kanalların borsa endekslerini gösterdikleri tablolarda yer almıyor?

 

Dünkü yazımızda Dünya Bankası, IMF ve UNDP’nin gelişmiş ülkeleri diğerlerinden ayırırken dikkate aldığı kriterler ve uluslararası yatırım camiasının gözünde gelişmiş ülke olmanın öneminden bahsetmiştik.

Uluslararası yatırım camiasının bizi gelişmiş bir ülke olarak kabul etmesi için yapılması gerekenleri ortaya koyarken, iyi bir başvuru kaynağı olarak, 78 ülkeye ilişkin menkul kıymet borsalarının performanslarını izleyen Morgan Stanley Capital International  (MSCI) çerçevesini referans alabiliriz.

Şunu siz de düşünmüş olabilirsiniz: Ya şu bizim İMKB neden CNN, BBC, Bloomberg gibi İngiizce yayın yapan uluslararası kanalların borsa endekslerini gösterdikleri tablolarda yer almıyor?

Almıyor, çünkü o tablolarda MSCI Gelişmiş Piyasalar Endeksi’ne dahil önemli borsa endekslerindeki değişimler gösteriliyor. Biz de gelişmiş bir ülke olmadığımız için İMKB’yi o tablolarda göremiyor ve üzülüyoruz.

MSCI, uluslararası yatırımcı camiasının görüşlerine ve pratik tecrübelerine dayanan bir çerçeveyle ülke borsalarındaki değişimleri izlemeye yarayan endeksler geliştiriyor. Bir ülkeyi endekse almak ve sınıflandırmakta kullanılan 3 ana kriter var.

 

1)    Ekonomik gelişme

2)    Piyasa büyüklüğü ve likiditesi

3)    Piyasanın erişilebilirliği

 

Ekonomik gelişme ölçüsü sadece “gelişmiş ülke piyasalarını” diğerlerinden ayırmak için kullanılıyor. Piyasanın büyüklüğü, likiditesi ve erişilebiliriği ise endeks için geliştirilmiş minimum yatırım yapılabilirlik kriterlerine dayanıyor. Herhangi bir yatırım kategorisinde yer alabilmek için bu 3 kriterle ilgili aranan tüm şartları taşımak gerekiyor. Ayrıntıları geçiyorum, fakat MSCI çerçevesinde ülke piyasaları gelişmişlik derecelerine göre üç kategoriye ayrılıyor.

 

1)      Gelişmiş piyasalar (developed markets)

2)      Yükselen piyasalar (emerging markets)

3)      Sınırda olan piyasalar (frontier markets)

 

Burada piyasa derken ülke ekonomilerinden bahsedildiğini hatırlatalım.

MSCI’yın yaptığı bu sınıflandırmaya göre dünyada 24 gelişmiş ülke bulunuyor. Bu ülkeler arasında biz de dahil hiçbir müslüman ülke bulunmuyor. IMF hesabına göre 2011 yılında kişi başına düşen geliri 98.329 dolar olan ve sıralamada dünya ikincisi olan Katar da bu 24 ülke arasında yer almıyor.

Bir not olarak söyleyeyim: Muhtemelen bu kategori içinde yer alan Yunanistan gelecek senenin ortasında gelişmiş ülke kategorisinden çıkarılacak (downgrade olacak) ve bizim de içinde bulunduğumuz “yükselen piyasalar” kategorisine inecek. Yine gelecek sene muhtemeldir ki Katar “sınırda olan piyasalar” kategorisinden, sınıf atlayarak bizim de içinde bulunduğumuz yükselen piyasalar kategorisine yükselecek. Tayvan ve Güney Kore’yse yükselen piyasalar kategorisinden gelişmiş piyasalar kategorisine çıkacak.

MSCI gelişmiş ülke olmayı şu kıstaslara göre belirliyor:

 

1.    Sürdürülebilir ekonomik gelişme. Bir ülkenin gelişmiş ülke kategorisine girebilmesi için bu kategoriye göre, kişi başına düşen milli gelir düzeyinin, Dünya Bankası’nın yüksek gelirli ülkeler kategorisi için koyduğu tutarın (2011 yılında 12.476 USD) yüzde 25 fazlası olması gerekiyor. Yani kişi başına düşen gelirinizin 15.595 dolar olması gerekiyor. Bu da yetmiyor, bu gelir düzeyini peş peşe 3 yıl korumanız lazım.

 

2.    Piyasa ölçeği ve likditesi. Gelişmiş piyasalar kategorisine çıkabilmek için halka açık şirketlerin sayısı, bu hisselerin değeri ve piyasa derinliğine dair, IMKB’nin oldukça uzağına düştüğü sayısal kıstaslar var.

 

3.    Piyasanın erişilebilirliği. Gelişmiş piyasalar kategorisine çıkabilmek için yabancıların hisse alımına açıklığın çok yüksek olması, sermaye giriş ve çıkışının çok kolay olması, işlemlerin çok kolay yapılması, mevzuatın ve kuralların çok istikrarlı olmasıyla ilgili yüksek standartlar var. 

Görüldüğü gibi gelişmiş ülke unvanını alabilmek için piyasa ölçeği, likiditesi ve erişilebilirliğiyle ilgili olarak yapılması gerekenler de var ve bunlar arasında, tüm kamu bankalarını, borsayı, merkez bankasını vesaire tek bir şehre toplamak gibi bir kıstas yok.

Meraklı okuyucu şu linkten metodolojinin tüm ayrıntılarını öğrenebilir: Tıklayın...

Toparlayalım: Gelişmiş ülke olma hedefi 2023 hedeflerinden daha gerçekçi. Yapılması gerekenler daha net, açık ve ulaşılabilir. İlk 10’a girebilmek için başka ülkelerin kötü performans göstermesi gibi hayali varsayımlara dayanmıyor. O nedenle daha inandırıcı.

Ancak gelişmiş ülke olma hedefine ulaşabilmek için öncelikle kaliteli büyüme gerekiyor. Bu büyümenin de bizi orta vadede, kişi başına düşen gelir bakımından en az 15.595 dolar rakamına ulaştırması lazım. Bu rakama ulaştıktan sonra peş peşe 3 yıl süreyle kişi başına düşen gelir rakamı için konulan alt sınırın altına düşmememiz gerekiyor. Bunun da yolu esasen sürdürülebilir rekabetçilikten geçiyor.

Peki bu hedefe ulaşılabilir miyiz?

Bence ulaşabiliriz.

Bunun ipuçlarını bir sonraki yazımızda tartışacağız.

Hazırlık amacıyla bakınız: “Kaliteli büyüme ve sürdürülebilir rekabetçilik” başlıklı yazımız.

 

Yazarın Diğer Yazıları

2015 ve T24’e veda yazısı

2016; insanlığa, ülkemize, T24 okuruna, yazarına, çalışanına ve T24’e şans getirsin

ABD 14 yıldır terörle savaşıyor, sonuç: Terör saldırıları yüzde 6 bin 500 arttı!

“ABD işgalinden önce Irak’ta hiç intihar saldırısı olması ama, 2003 yılından bu yana 1892 intihar saldırısı oldu"

Rusya, Batı’nın yaptırımlarına daha ne kadar dayanabilecek?

Gazprom biterse Putin biter. Sonra sıra Çin’e gelir. Çin karışırsa dünyayı dolarsızlaştırma ittifakı, yani BRICS tamamen biter