AKP’nin 10 yılında Türkiye sendikalaşmada yüzde 5.9 ileOECD sonuncusu, sendikasızlaşmada yüzde -38 ile OECD birincisi haline geldi. OECD ülkeleri içinde sendikalaşmanın en hızlı azaldığı ülke Türkiye’dir.
Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP) 3 Kasım 2002’de yapılan genel seçimlerde oyların yüzde 34.4’ünü alarak tek başına iktidara gelmişti. AKP oyların yüzde 34.4’ünü almasına karşın yüzde 10 barajı nedeniyle milletvekillerinin yüzde 66.3’ünü (550 milletvekilinin 365’ini) kazanmıştı. AKP daha sonra yapılan seçimlerde oylarını artırarak 10 yıldır tek başına iktidarda.AKP iktidarının başlangıcında milli irade açısından yaşanan büyük çarpıklığı özellikle not ederek asıl konumuza geçelim.
AKP’nin 10 yılı çeşitli açılardan değerlendirilmeye başlandı. Bu 10 yılda toplumsal ve siyasal yaşamın çeşitli alanlarında neler yaşandı? Bu konuda değerlendirmeler yapılmaya, bilançolar çıkarılmaya başlandı. Bunlar önümüzdeki günlerde de giderek artacak.
AKP’nin 10 yılında çalışma hayatında yaşananlar oldukça kapsamlı bir değerlendirmeyi gerektiriyor. Bu yazıda sadece tek bir konuda, sendikalaşma açısından yaşanan gelişmeleri not etmekle yetineceğim. Önümüzdeki günlerde başka yazılarda AKP’nin çalışma yaşamında 10 yılını değerlendirmeye devam edeceğim. AKP’nin 10 yılında sendikalaşma açısından nereden nereye geldik?
Sendikalaşma oranları konusunda düzenli ve sistemli veri toplamanın zorluğu biliniyor. Ancak OECD bu konuda oldukça detaylı bir veri tabanına sahip. Değerlendirmemizi be veri tabanında yer alan en son verilere göre yapacağız. Bazı OECD ülkeleri için 2010/2011 yıllarına ilişkin veri yer almadığı için bu ülkeleri değerlendirme dışı bıraktık. Ancak OECD geneline ilişkin sayılar genel bir değerlendirme yapmak için yeterli.
Tablo: OECD Ülkelerinde Sendikalaşma, Yüzde (2002-2011)
|
|
2002
|
2010/2011
|
Değişim
|
|
Türkiye
|
9.5
|
5.9
|
-38
|
|
ABD
|
12.8
|
11.3
|
-11
|
|
Meksika
|
13.9
|
13.2
|
-5
|
|
Şili
|
13.3
|
15.0
|
12
|
|
İspanya
|
16.0
|
15.9
|
-1
|
|
Hollanda
|
21.0
|
18.2
|
-13
|
|
Almanya
|
23.5
|
18.5
|
-21
|
|
Japonya
|
20.3
|
19.0
|
-6
|
|
Yeni Zelanda
|
22.2
|
20.8
|
-6
|
|
İngiltere
|
29.3
|
25.8
|
-12
|
|
Avusturya
|
35.2
|
28.1
|
-20
|
|
Kanada
|
30.3
|
28.8
|
-5
|
|
İtalya
|
33.8
|
35.1
|
4
|
|
İrlanda
|
36.1
|
35.6
|
-2
|
|
Belçika
|
50.9
|
52.0
|
2
|
|
Norveç
|
54.5
|
54.6
|
0
|
|
İsveç
|
77.3
|
67.7
|
-12
|
|
Danimarka
|
73.2
|
68.8
|
-6
|
|
Finlandiya
|
73.5
|
70.0
|
-5
|
|
OECD Ortalaması
|
19.6
|
17.5
|
-11
|
|
|
|
|
|
Kaynak: OECD.Stat (3 Kasım 2012)
Tabloda yer alan OECD verilerine göre, OECD’nin en sendikasız ülkesi yüzde 5.9 sendikalaşma oranı ile Türkiye’dir ve 2002-2011 arasında Türkiye’de sendikalaşma yüzde 38 oranında gerilemiştir. Kısaca Türkiye sendikalaşmada OECD sonuncusu iken, sendikasızlaşmada OECD birincisidir.
Sendikalaşmada dünya çapında genel olarak bir düşüşün yaşandığı doğrudur. Ancak Türkiye’de yaşanan düşüş OECD ortalamasının üç katından fazladır. Son 10 yılda OECD ülkelerinde sendikalaşmada yüzde 11 oranında bir gerileme yaşanırken, Türkiye’de gerileme yüzde 38 düzeyindedir. Öte yandan Türkiye’nin OECD’nin en sendikasız ülkesi olduğu dikkate alınacak olursa bu gerileme daha da ürkütücü boyutlara ulaşmaktadır.
Öte yandan OECD velilerine bakıldığında, genel eğilimin aksine sendikalaşmanın bazı ülkelerde (Norveç, İspanya) aynı kaldığı ve bazı ülkelerde ise (Şili, İtalya, Belçika) arttığı görülmektedir.
OECD verileri ile Çalışma ve Sosyal Güvenliği Bakanlığı verileri de uyuşmaktadır. Bakanlık 2011 verilerine göre Türkiye’de toplu iş sözleşmesinden yararlanan sendikalı işçi sayısı sadece 682 bindir. Ücretli çalışanların sayısının 12 milyonu aştığı dikkate alındığında bakanlık verilerinin de OECD verilerini teyit ettiği görülecektir.
AKP’nin 10 yıllık sendikal sicili, sendikalaşmada OECD sonuncusu, sendikasızlaştırmada OECD birincisi olmak şeklinde özetlenebilir.
