ABD’nin eski Kâbil ve Bağdat Elçisi Zalmay Halilzad, "Suriye'nin yaşadığı iç savaş sonrası yönetiminin merkezi bir yönetim mi yoksa federal bir yapıya mı bürüneceği konusunda bir fikre sahip olmadığını" söyleyerek, "Önümüzdeki 15-20 yıl içerisinde Kürdistan kurulacağını sanmıyorum. Çünkü ellerindeki bölgeler cepler halinde. Birbiriyle tamamen bağlantılı değil. Toprak yapısı, ideolojik evrimi Irak Kürdistanı’ndan çok farklı" dedi.
Habertürk'ten Nalan Koçak'ın sorularını yanıtlayan ABD’nin eski Kâbil ve Bağdat Elçisi Zalmay Halilzad'ın yanıtları şöyle:
- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suriye’ye yeni bir operasyon düzenlenebileceği sinyalini veriyor. Böyle bir operasyonun sonuçları ne olur?
Türkiye ve ABD önemli müttefikler. Ama malumunuz bazı konularda, özellikle de PYD konusunda fikir ayrılığı yaşıyoruz. Bir yandan IŞİD’e karşı PYD’yle işbirliği yaparken, diğer yandan hiçbir zaman PYD’nin PKK’yla bağı olduğunu reddetmedik. Bu işbirliğinin taktiksel olduğunu anlattık. Burada soru şu: Bu operasyonun amacı ne olacak? Detayları bilmiyoruz.
- Mesela hedef Afrin olabilir...
Umuyorum ki operasyon ABD’yle koordinasyon içerisinde olur. ABD güçlerinin yakınında bir operasyonun karşılıklı anlayış içerisinde yürütülmesi gerek.
...
"Nazilere karşı Sovyetler, IŞİD'e karşı YPG"
- Çatışma Menbiç’teydi, YPG orada. Evet, ABD hem ÖSO hem YPG’yi destekliyor. Fakat Trump yönetiminin ÖSO’ya yardıma gönüllü olmadığı iddia edildi. Bir grubu diğerine tercih etme gibi bir durum olabilir mi?
Bazı iddialar ortaya atıldı ancak bildiğim kadarıyla ordumuz ÖSO’ya desteğe devam ediyor. ABD’nin ÖSO’yu düşman gördüğünü ya da seçim yaptığını düşünmüyorum. YPG konusundaysa, acil bir amacı yerine getirmek için bazen, aksi durumda asla işbirliği yapmayacağınız gruplarla çalışabilirsiniz. Mesela 2. Dünya Savaşı’nda Nazilere karşı Sovyetler’le işbirliği yaptık.
- ABD’yle gerilim yaşanırken Türkiye diplomatik olarak zaman zaman Rusya ve İran’la yakınlaşıyor. “ABD, Türkiye’yi kaybediyor” diyebilir miyiz?
Obama döneminde ilişkilerin etkili şekilde sürdürülemediği bir gerçek. Trump yönetimiyse ilişkileri güçlendirmek istiyor. IŞİD tehdidi ortadan kalktığında da PYD engelini aşmış olacağız. Sadece dış politika değil iç politika konusunda da fikir ayrılıklarımız var ama bunların hepsi taktiksel ayrılıklar, stratejik değil.
...
"Barzani referandumu erteleme sinyali veriyor, tarih kesin değil"
- Türkiye’nin en büyük endişesi Suriye-Irak sınırı boyunca bir Kürt yapısının kurulması. Erbil bağımsızlık referandumu yapıyor. Suriye’de kantonlar var. Sizce endişe gerçekleşiyor mu?
Türkiye ve Iraklı Kürtler arasındaki ilişkide adeta devrim yaşandı. Bir dönem Türkiye Irak’ta Kürt yapısını istemiyordu. Referandum mevzuuna gelince, herkes Kürtlerin amaçlarının bağımsızlık olduğunu biliyordu. Erbil ve Bağdat hâlaâ referandum konusunda müzakereleri yürütüyor. Anlaşma olmazsa referandum gerçekleşir. Barzani “25 Eylül” dedi ama o konuda soru işareti var.
- Fakat 25 Eylül’de ısrarcı...
Eğer ABD-Bağdat ve Erbil anlaşamazsa, Barzani’nin referandum kararından geri adım atması çok zor. Ama takip ettiğim kadarıyla Barzani son birkaç gündür referandumu erteleyebileceği sinyalleri veriyor. Demek ki göz önünde bulundurduğu bir şeyler var.
- Türkiye “Referandumu desteklemiyoruz” açıklaması yaptı. Ancak bağımsızlık halinde herhangi bir yaptırım uygulanacağı sinyali de vermedi. Ankara, bağımsız Kürdistan’a hazır mı?
Referandum gerçekleşirse, bu ertesi gün Kürdistan bağımsızlık ilan edecek anlamına gelmiyor. Bağımsızlığın nasıl ilan edileceği konusunda da müzakere yapılacak. Herkes için en iyi seçenek Bağdat ve Erbil’in anlaşarak yürüttüğü bir sürecin yaşanması.
"Türkiye, bağımsızlık halinde kürtlere güç kullanmaz"
- “Elçi” isimli kitabınızda, Irak’ın işgalinden önce Barzani’nin Türkiye’yle savaşa hazır olduğunu yazdınız. Çünkü Türkiye o dönemde Irak’ta bir Kürt yapısına karşı çıkıyordu. Kürtler bağımsızlık kararı alırsa, Ankara’dan bu kez nasıl bir tepki beklersiniz?
Öncelikle işgal öncesi dönemden bahsetmek istiyorum. İki mesele vardı. Biri Türkiye, ABD ve koalisyon ülkelerine operasyon için topraklarını açacak mıydı? Parlamentonuz veto etti. Diğer meseleyse, Türkiye o dönemde Irak’a operasyon düzenlemeyi tartışıyordu. O dönem Türk-Kürt çatışmasının önüne geçmek için çaba harcadım. Neyse ki bu olmadı. Şimdiye gelecek olursam... Çatışma beklemiyorum. Ankara, tıpkı Washington gibi “Referandum şimdi olmasa daha iyi” dedi. Fakat buna rağmen kimsenin Kürtlere karşı güç kullanacağını düşünmüyorum.
- Peki bağımsız bir Kürdistan böylesine çalkantılı bir coğrafyada varlığını sürdürebilir mi? Bir yanda Türkiye, diğer yanda İran...
Türkiye, Irak ve hatta İran’la iyi ilişkiler kurmaları çok önemli. Bu nedenle Bağdat’la varılacak bir anlaşma herkesi rahatlatacaktır. Referandum olsa bile Barzani Bağdat’la tekrar masaya oturmak zorunda.
- Sizce Suriye’de yeni bir Kürdistan mı kuruluyor?
Bu iç savaş sonrasında nasıl bir Suriye’nin ortaya çıkacağıyla alakalı. Merkezi yönetim mi olacak, yoksa federal yapı mı? Önümüzdeki 15-20 yıl içerisinde Kürdistan kurulacağını sanmıyorum. Çünkü ellerindeki bölgeler cepler halinde. Birbiriyle tamamen bağlantılı değil. Toprak yapısı, ideolojik evrimi Irak Kürdistanı’ndan çok farklı.
- Peki 15 yıl sonra?
Ortadoğu’da 15 yıl sonrasını tahmin etmek çok zor. Öngörülebilir bir tarihte Irak’taki Kürdistan gibi bir yapının Suriye’de ortaya çıkmasının zor olduğunu söyleyebilirim.
Röportajın tamamını okumak için tıklayınız.
