Türkiye'de DNA ile yeni Messiler keşfedilecek

Üstünde çalışılan projeyle artık hangi çocuğun hangi spor dalına yatkın olduğu DNA yapısına bakılarak belirlenebilecek. Başta, Türkiye'de büyük ilgi gören futbol olmak üzere tüm dallardaki yıldız adayları daha kundaktayken tespit edilip o spora yönlendirilecek.

TÜBİTAK tarafından destekleniyor

Dev ya­tı­rım­la­ra rağ­men spo­r­da bek­le­nen ba­şa­rı­la­rın bir tür­lü gel­me­me­si bi­lim in­san­la­rı­nı ha­re­ke­te ge­çir­di. Prof. Dr. Kı­lıç Ay­dın­lı ile İs­tan­bul Üni­ver­si­te­si (İÜ) Fen Fa­kül­te­si Mo­le­kü­ler Bi­yo­lo­ji ve Ge­ne­tik Bö­lü­mü’nden Doç. Dr. Tu­ba Gü­nel, yük­sek li­sans öğ­ren­ci­le­ri Ece Gü­mü­şoğ­lu ve Eda Yıl­maz Yıl­dı­rım’dan olu­şan ekip, Tür­ki­ye’de ilk olan bir pro­je­yi ha­ya­ta ge­çir­di. 

Mo­le­cu­lar Me­di­ci­ne Re­ports Der­gi­si’nde ya­yım­la­nan ve TÜ­Bİ­TAK ta­ra­fın­dan des­tek­le­nen pro­je la­bo­ra­tu­var or­ta­mın­da ki­şi­le­rin han­gi spo­ra yat­kın ol­du­ğu­nu bi­lim­sel ola­rak ka­nıt­lı­yor. İÜ Mo­le­kü­ler Bi­yo­lo­ji ve Ge­ne­tik Ana­bi­lim Da­lı Araş­tır­ma Labo­ra­tu­va­rı’nda yü­rü­tü­len pro­je­ye 2 yıl ön­ce start ve­ril­di. Pro­je­nin ay­rın­tı­la­rı­nı ise Doç. Dr. Tu­ba Gü­nel açık­la­dı.

Yetenek genlerde gizli

Bugün gazetesinden Nesrullah Sonay'ın haberine göre, Doç. Dr. Gü­nel, ön­ce­lik­le yurt­dı­şın­da­ki spor­cu­la­rın ne­den bu ka­dar çok ma­dal­ya ala­bil­di­ği­ni ay­nı şe­kil­de Türk spor­cu­la­rın ne­den ala­ma­dı­ğı­nın üze­rin­de dur­duk­la­rı­nı be­lirt­ti. “Bi­zi ol­du­ğu­muz gi­bi ya­pan gen­le­ri­mi­zin ola­ğa­nüs­tü dü­ze­yi­dir” di­yen Gü­nel “İn­sa­nın fi­zik­sel ye­te­ne­ği bir­çok çev­re­sel ve ge­ne­tik fak­tör­ler­den et­ki­le­nir. Bu ge­ne­tik fak­tör­ler­den bi­ri ACTN3 (a-ak­ti­nin3) ge­nin­de bu­lu­nan fark­lı­lık­lar­dır. Po­li­mor­fi­zim ola­rak ad­lan­dı­rı­lan bu gen üze­rin­de ge­ne­tik kod­da mey­da­na ge­len kü­çük de­ği­şik­lik­ler kas ka­sıl­ma­sı­nı et­ki­ler. Hız­lı ya da ya­vaş ka­sı­lan kas­lar bel­li spor dal­la­rı için avan­taj sağ­lar” de­di.

Mevkiine kadar belirleniyor

Pro­je­de kas­la­rın han­gi spora yat­kın ol­du­ğu­nu an­la­mak için 2 mi­li­lit­re ka­nın ye­ter­li ola­ca­ğı­nı kay­de­den Gü­nel, son­ra­ki sü­reç­le­ri şöy­le an­lat­tı: “Bu kan­da­ki DNA’yı izo­le edi­p ar­dın­dan gen böl­ge­si­ni ço­ğal­tı­yo­ruz. Son­ra da bi­yo­lo­jik ma­ter­yal­le­rin ana­liz edil­di­ği ci­haz­da ara­dı­ğı­mız po­li­mor­fi­zmi ta­şı­yıp ta­şı­ma­dı­ğını be­lir­li­yo­ruz.

DNA’da­ki gen böl­ge­si­ni ana­liz et­me­miz­le kas­lar ya­vaş mı, hız­lı mı ka­sı­lı­yor ka­rar ve­re­bi­li­yo­ruz. Hatta ye­ni ana­liz­ler­le bir ki­şi­nin fut­bol­cu mu ola­ca­ğı, fut­bol­cu olur­sa han­gi mev­ki­de oy­na­ya­bi­le­ce­ği­ni de an­la­ya­bi­li­yo­ruz. Çün­kü ki­şi­nin kas­la­rı­nın hız­lı ve­ya ya­vaş hareketi ta­ma­men gen­ di­zi­li­mine bağ­lı­dır. Eğer ya­vaş ka­sı­lım var­sa kişinin da­ya­nık­lı spo­rlara yat­kın ol­du­ğu­nu görü­yo­ruz  ifadelerini kullandı.

Barcelona bu işi biliyor

Son yıllarda elde ettiği başarılırla dünya futboluna damgasını vuran İspanyol devi Barcelona genetik araştırmalara önem veren kulüplerin başında geliyor. Tu­ba Gü­nel, spo­ra me­rak sa­ran herkesin tes­te gir­me­si ge­rek­ti­ği­ni söy­le­di. Özel­lik­le pro­fes­yo­nel sporu dü­şü­nen­le­re ba­kıl­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni be­lir­te­rek “Doğ­ru yö­ne­lim­le, ay­nı an­tren­man­la ala­ma­dı­ğı­mız ma­dal­ya­la­rı ka­zana­bi­li­riz. Kal­dı ki çok ma­dal­ya ka­za­nan ül­ke­ler bu tes­ti mut­la­ka yap­tı­rı­yor. So­nuç­la­rı 5 gün gi­bi kı­sa bir sü­re­de ve­re­bi­li­yo­ruz”  de­di.

Genetik yatkınlık yeterli değil

İyi spor­cu ola­bil­mek için gen ya­pı­sı el­bet­te mü­him. An­cak bu tek ba­şı­na ye­ter­li de­ğil. Tu­ba Gü­nel an­tren­man, an­tre­nör, bes­len­me ve di­sip­lin­li ha­ya­tın da spor­culuğun şart­la­rı ol­du­ğu­nu be­lirt­ti. Bun­la­rın tü­mü­nün bir­le­şi­miy­le ‘olim­pik spor­cu’ olu­na­bi­le­ce­ği­ni be­lir­te­rek “Eğer ge­ne­ti­ği­ni­ze yat­kın bir spo­ra yönellir ve di­ğer şart­la­rı ye­ri­ne ge­ti­rir­se­niz ba­şa­rı ka­çı­nıl­maz” dedi.
Futbolcularla ispat edildi

Projeyi Türkiye’deki futbolcular üzerinde de denediklerini ifade eden Doç. Dr. Tuba Günel, “İsmini veremeyeceğim bu futbolcular profesyonel bir futbol takımından seçildi. Futbolculardan aldığımız kan örneklerini analiz ettiğimizde bu farklılığı bariz bir şekilde tespit ettik.

Her biri o sporu yapacak gene sahip olduğu ortaya koyduk. Burada sadece profesyonel sporcularla aynı yaşlarda profesyonel olmayan gençlerin gen profillerini karşılaştırdık. Bu çalışmayla sadece kişinin hangi sporu yapacağını değil yanı zamanda kalp krizi açısından riskli grupta olup olmadığını da öğrenebiliyoruz.”

Maliyeti 300-500 Euro

Genetik tes­tin ma­li­ye­tiy­le il­gi­li de ko­nu­şan Doç Dr. Tuba Gü­nel yurt­dı­şın­da bu testin yak­la­şık 300- 500 li­ra­ya yap­tı­rı­ldiğini söyledi. Bir araştırma kurumu oldukları için kendilerinin bir fiyat belirleyemeyeceğini vurgulayan Günel,  “Rek­tör­lü­ğün ala­ca­ğı ka­rar­la, bu fiya­ta biz­de de ya­pı­la­bi­lir.

Ay­nı tes­ti bir ya­kı­nı­ma da yap­tım. Kendisinin kı­sa süreli ve ha­fif spor­la­ra yat­kın ol­du­ğu­nu gör­düm. Bu ki­şi za­ten yü­zü­cüy­dü ve 50 met­re­de ma­dal­ya­sı var. So­nuç ola­rak kas ya­pı­sı­nın 50 met­re yüz­me­ye el­ve­riş­li ol­du­ğu­nu ve bu me­sa­fe­de çok ba­şa­rı­lı ola­bi­le­ce­ği­ni bi­lim­sel ola­rak or­ta­ya koy­muş olduk” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı.