Askerlik borçlanması ve doğum borçlanması eksik prim konusunda ilk akla gelenler. Sigortadan sonra yapılan 3 doğum 2160 gün (6 yıl) kazandırıyor. Sigortadan önce yapılan askerlik ise borçlanılan gün kadar işe giriş tarihini geri çektiği için emeklilik yaşı ve prim şartı azalıyor. Böylece hem prim hem de yaştan kazanabiliyorsunuz. Bunların dışında da imkanlar var.
Borçlanarak kazanılır
Sigortalı olarak çalışmaktan uzak kaldığımız zamanların bir kısmını borçlanarak geri kazanma imkânımız var. Bunlardan bazıları şöyle: Memurlar ücretsiz izin sürelerini daha sonra borçlanarak emeklilik hizmetinden saydırabiliyor. Sigortalı olmaksızın doktora öğrenimi veya tıpta uzmanlık için yurtiçinde veya yurtdışında geçirilen doktora veya uzmanlık öğrenim süreleri de borçlanma kapsamında. Sigortalı olmaksızın avukatlık stajını yapanların normal staj süreleri de borçlanma kapsamında.
Avukata staj hakkı
Sigortalı olarak yapılan avukatlık stajı diğerlerinden ayrı olarak emeklilik hesabından sayılıyor. Tutukluluk ve gözaltında geçen süreler de borçlanılabiliyor. Bu süreleri mahkum olunmadığı sürece borçlanarak hizmetinizden saydırabilirsiniz. Grev ve lokavtta geçen süreleri de borçlanmak mümkün. Yine ekonomik kriz dönemlerinden ücretsiz izinli olanlar her yıl için 3 aya kadar borçlanma yapabiliyor. Doktorlar fahri asistanlık hizmetinde geçirdikleri süreleri borçlanabiliyor.
Yurtdışında geçen sıra...
Seçim kanunları gereğince görevlerinden istifa eden kamu görevlileri istifa ettikleri dönem ile seçime kadarki zamanı borçlanabiliyor. Yurtdışında çalışanlar belli şartlarda bu süreleri borçlanarak emeklilik hesabına katabiliyor. Yine kadınlar yurtdışında 18 yaşından sonra geçirdikleri süreleri çalışmış olmasalar bile borçlanabiliyor.
Primi yatmayan da var
Bunların dışında da alternatif söz konusu. İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) son açıkladığı verilere göre çalışanların yüzde 35.2’si kayıtdışı. Yani 10 milyon kişi sigortasız. Yasa, primi eksik yatana ya da yatırılmayana ‘hizmet tespit davası’ açma hakkı tanıyor. Bu yolla binlerce kişi emekliliğini öne çekti. Çalışan sigortasız çalışarak geçirdiği sürenin son yılından başlayarak 5 yıl içerisinde hizmet tespit davası açmalı. Çalışan ölmüşse, hak sahipleri de yetim maaşı için dava açabiliyor.
Stajyerlik yapanlar müjde bekliyor
Stajda geçen sürelerde emeklilik sigortası yatmadığı için sigorta başlangıcında ve emeklilik yaş hesabında dikkate alınmıyor. 100 binlerce kişi avukatlar gibi staj yaptıkları sürenin emeklilik hesabına dahil edilmesini bekliyor. Bu konuda yapılacak yasal bir düzenleme stajyerlerin de prim derdini çözecektir.
