Suriye Ulusal Diyalog Kongresi, Rusya'nın Soçi kentinde bugün toplanacak. Ancak Suriye'de barışın sağlanması yolunda kilit önemde görülen aktörlerden bazıları kongreye katılmıyor.
Suriye hükümetine muhalif bazı kesimler, "Devlet Başkanı Beşar Esad'ın yönetimini güvence altına alma arayışı" olarak gördükleri ve onun en büyük dış müttefiki Rusya'nın düzenlediği kongreyi boykot çağrısı yaptı
Kongre, Rusya'nın, Birleşmiş Milletler (BM) nezdinde Cenevre'de düzenlenen Suriye görüşmelerinin dışında, yeni bir müzakere süreci başlatacağına yönelik endişelere de neden oldu.
Ancak hem Rusya hem de BM yetkilileri, Soçi'deki görüşmelerde de, Cenevre görüşmelerinin hedeflerine varılmasının amaçlandığını söylüyor.
Mevcut şartlarda ise Soçi'deki kongrede önemli bir ilerleme sağlanması ihtimali giderek azalıyor.
BBC İzleme Servisi, Kongre'yle ilgili olarak merak edilenleri derledi.
Kimler davetli?
Rusya, Türkiye ve İran tarafından hazırlanan davetliler listesi, hükümet yanlısı ve karşıtı gruplardan yaklaşık 1600 Suriyeliyi içeriyor.
Moskova Suriye hükümeti ve Şam'ın muhatap olarak almayı kabul ettiği bazı muhalif grupların yanı sıra, Şam'ın muhatap almayı reddettiği bazı muhalif grupları da Soçi'ye davet etti. Ancak katılımcıların çoğu, Suriye hükümetinin ya da Moskova'nın müttefiki.
Rus Sputnik haber ajansı, 400 delegenin Suriye'deki muhalif grupları, 680 delegenin ise Suriye hükümetini temsil ettiğini duyurdu.
Şam yönetiminin muhatap almayı reddettiği, Türkiye'nin desteklediği bazı muhalif gruplar ya da silahlı fraksiyonlar ise bağımsız olarak kongreye katılıyor.
Cenevre görüşmelerinde muhalefeti temsil eden Yüksek Müzakere Komitesi ise Soçi'deki Ulusal Diyalog Kongresi'ni boykot ediyor.
Suriye hükümetine ve Beşar Esad'a muhalif olan Komite'nin çoğu üyesi Suriye dışında yaşıyor.
Komite'de temsil edilen, hem Rusya'ya hem de Suriye hükümete yakın Moskova Platformu ise kongreye katılıyor.
Suriye'nin kuzeyindeki Rojava yönetimi ve Kürt Ulusal Konseyi'nin de dahil olduğu Suriyeli Kürtlerin öncülüğündeki partiler, Türkiye'nin itirazlarına rağmen kongreye davet edildiler.
Bu gruplar, Türkiye'nin Afrin'deki askeri operasyonu ve Rusya'nın operasyonu durdurmak için müdahale etmemesi nedeniyle konferansı boykot ediyorlar.
BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura da kongreye katılacak.
Rusya'yı Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil edecek, Türkiye ve İran ise daha alt düzey temsilci gönderdi.
Mısır, Ürdün, Irak, Lübnan, Suudi Arabistan ve Kazakistan'dan temsilciler de gözlemci olarak davet edildi.
Rus basını, BM Güvenlik Konseyi'nin daimi üyelerinin de gözlemci olarak davet edildiğini duyurdu. İngiltere ve Fransa müzakerelerin BM nezdinde yapılması gerektiğini söyleyerek katılmayacaklarını duyurdular. Diğer ülkelerin katılımcı gönderip göndermediği ise net değil.
Neler konuşulacak?
Görüşmelerde ana gündem maddesi, Suriye'de yeni bir anayasa hazırlanması ve seçimlere gidilmesine yönelik bir mekanizma kurulması.
Suudi Arabistan'ın önde gelen gazetelerinden El Şark El Avsat, kongre sonucunda yayımlanacağını iddia ettiği belgeleri yayımladı.
Sızdırılan belgelerden birinde, Staffan de Mistura tarafından daha önce belirlenmiş 12 prensip yer alıyor.
Ayrıca birleşik bir ulusal ordu kurulmasından da söz ediliyor.
El Şark El Avsat'a göre, görüşmeler sonucunda farklı komiteler oluşturulacak. Bunlardan biri anayasal reformlara, diğeri ise seçimlere odaklanacak.
Gazeteye ayrıca Kremlin tarafından hazırlanan "Rusya'nın Çağrısı" adlı bir belgede de Suriye'nin yeniden inşaasına destek çağrısı yapılacağını yazdı.
Zorluklar neler?
Birçok çevre mevcut koşullarda Soçi'deki görüşmeleri önemsiz gösteriyor, siyasi müzakerelerde ilerleme sağlanmasını beklemiyor.
Rusya bile görüşmelerde nihai bir sonuca varılmasını beklemiyor.
Arap ve Suriyeli muhalif medya ise Soçi'den çıkacak sonuçların BM nezdindeki görüşmelere zemin hazırlayacağı görüşünde.
BM'deki barış görüşmeleri şimdiye dek başarısızlıkla sonuçlandı çünkü muhalifler ve hükümet temsilcileri siyasi sürece ilişkin temel konular üzerinde uzlaşamadı, iki taraf da birbirini suçladı. BM, Soçi'deki kongrenin siyasi geçiş süreci, anayasa ve seçimler konusunda getirilecek yeni önerilerle bir sonraki Cenevre Konferansı'na katkı sağlamasını umuyor.
Ancak son dönemde, uzun zamandır farklı muhalif grupları destekleyen uluslararası aktörler, siyasi süreçte söz sahibi olmak için harekete geçti. Özellikle Fransa, Rusya'nın Soçi ve diğer konferanslarla Suriye müzakerelerini tek başına yürütmesinden rahatsız.
BM nezdindeki Viyana görüşmelerinden önce, Fransa ve ABD'de buluşan 5 ülkenin önerisinin sızdırılması dikkat çekti.
ABD, İngiltere, Fransa, Suudi Arabistan ve Ürdün tarafından Viyana görüşmeleri sırasında BM'ye sunulan öneri, anayasal reformları müzakere etmeleri için her iki tarafa da baskı uygulanmasını ve Suriye'de ademi merkeziyetçi bir sistemle güç dengesi sağlanmasını öngörüyor.
5 ülke de Suriye'de savaşının ilk yıllarında hızla muhalif grupları desteklemişlerdi.
Önerileri, Soçi'de sunulan prensiplere ters düşüyor ve Suriye hükümeti tarafından da eleştirildi.
Ancak son gelişmeler, 5 ülkenin de sahneye döndüğünün işareti olabilir.
