İstanbul Tuzla’da tarih öğretmeni Fatma Kayıkçı’yı öldürdükten sonra kayıplara karışan, üç yıl önce de Ankara’da çocukluk arkadaşı ve sevgilisini öldürdüğü öne sürülen katil zanlısı Atalay Filiz, gözleri bir kez daha seri katil psikolojisine çevirdi.
Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Alper Evrensel, bu olaydan yola çıkarak suç ve suçlu psikolojisi üzerine değerlendirmelerde bulundu.
Doç. Dr. Evrensel, insanı suç işlemeye iten çok sayıda sebep olduğunu belirterek, biyolojik ve çevresel sebeplerin birlikteliğinden söyledi.
ntv.com.tr'nin haberine göre; bazı hastalıklar ve kişilik bozukluklarının suça meyili artırdığını belirten Evrensel, suç işlemeye en eğilimli psikiyatrik durumun ise psikopatlık olarak da bilinen antisosyal kişilik bozukluğu olduğunu dile getirdi. Evrensel, “Suç işlemeye hakları olduğunu düşünerek kendilerini savunurlar” dedi.
"Suçlunun suçu işlerken temel amacının ne olduğu anlaşılmalı"
Bu kişilerin tekrar tekrar cezalandırılsalar bile ıslah olmadıklarını ve davranışlarında bir değişimin pek gözlenmediğini aktaran Dr. Evrensel şöyle konuştu:
“Cezanın aslında 4 işlevi vardır. Birincisi kişinin ıslah olması. İkincisi mağdurun hakkının iade edilmesi. Üçüncüsü suçlunun hapis cezası ile masum toplumun korunması. Dördüncüsü de kamu vicdanının rahatlatılmasıdır. Yeterli ve adil bir ceza sistemi ile bu dört gereklilik de karşılanmış olur.”
Her suçluyu ve her suç dosyasını kendi şartları içinde ele almak gerektiğini belirten Evrensel, “Suçlunun suçu işlerken temel amacının ne olduğu çok iyi anlaşılmalıdır. Çoğu zaman bu suçtan bir çıkar elde etmek amaçlanır. Bununla birlikte yoğun öfke dürtüsünün denetlenememesinden kaynaklanan suçlar işlenebilir. Cinsel ve arzu dürtülerinin denetlenememesinden kaynaklanan suçlar da olabilir. Sonuçta kişiyi suça iten bir temel dürtü vardır ve bu dürtüyü denetlemekte yeterli beceri sergilenememektedir” dedi.
Sosyal çevrenin cinayet işlemeye etkisi var mı?
Dr. Evrensel, antisosyal kişilik bozukluğunun özellikleri hakkında şunları söyledi:
“Genetik özellikler bizim mizaci özelliklerimizi belirler. Bu özellikler içinde yenilik arayışı ve dürtüsellik suça meyilli kişilerde yüksektir. Ancak bu mizaci özellikler güçlü bir karakter yapısı ile denetlenebilmelidir. Antisosyal kişiler başta olmak üzere diğer suçlularda eksik olan kısım kendini yönetme ve işbirliği yapma gibi temel karakter özelliklerinin çok zayıf olmasıdır.
Sosyal çevrede şiddet eylemlerinin nasıl ele alındığı çok önemlidir. Görgü ve kültür suç algısını değiştirebilir. Kimi toplumlarda suç olan bir eylem bazı sosyal çevreler için normal kabul edilebilir. Ancak temel suçlar hemen hemen tüm toplumlar, yasalar ve dinlerde suç olarak tanımlanmıştır.”
"Eğitim düzeyi suç işlemeyi engellemez"
Eğitim düzeyinin suç işlemeyi tümüyle engellemeyeceğine dikkat çeken Alper Evrensel, “Eğitim düzeyinin artması otokontrol becerilerinin de artmasını sağlar. Ancak eş zamanlı şekilde rasyonalizasyon ve entellektüalizasyon gibi savunma mekanizmalarının daha iyi kullanılmasıyla suça zemin hazırlayabilir. Bilgisayar korsanları da çok zeki ve yüksek tahsilli kişilerdir.
Ayrıca zaman zaman üst düzey yöneticilerin yaptığı dolandırıcılık suçları ile de karşılaşılır. Yani aslında eğitim suç işlemeyi tümüyle engellemez. Meşhur Hannibal Lecter isimli film karakteri de insanları canice öldüren bir doktor olarak tasvir edilmiştir” dedi.
"Planlı suçlarda suç unsuru eylemden menfaat amacı vardır"
Planlı şekilde suç işlemenin dürtülere kapılarak bir anda fevrileşip suç işlemekten farklı olduğunu belirten Evrensel, “Bu durumda suç sonrasında ortaya çıkacak durum bilinmektedir ve sonuçlarından fayda umulmaktadır. Mesela planlı şekilde banka soyan bir hırsız bunun bir suç olduğunu bildiği halde bankayı soyar ve çaldığı paralarla lüks bir hayat yaşama hayali kurar. Planlı suçlarda çeşitli şekillerde suç unsuru eylemden menfaat elde etme amacı vardır” diye konuştu.
