CHP Adana Milletvekili Faruk Loğoğlu, transit geçiş yapan TIR’lar konusunda İran ve Türkiye arasında yaşanan geçiş ücreti ve akaryakıt fiyatıyla başlayan krizi Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na sordu. Loğoğlu, “Sorun teknik bir mesele olmaktan hızla çıkıp Türkiye’nin bölgesel ve ikili ilişkilerine zarar veren bir noktaya tırmanmaktadır” uyarısında bulundu.
Loğoğlu’nun TBMM Başkanlığı’na Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu’nun yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesi ve gerekçesi şöyle:
“Transit geçiş yapan TIR’lar konusunda İran ve Türkiye arasında yaşanan geçiş ücreti ve akaryakıt fiyatı restleşmesi, İran üzerinden başka ülkelere mal taşıyan ve Türkiye’ye İran üzerinden mal taşıyan Türk TIR’larının geçişlerini durma noktasına getirmiş ve sınır kapılarında uzun kuyrukların oluşmasına neden olmuştur.
Ulusal medyada krizin nedeni olarak İran’ın geçiş ücretlerine yüksek oranda zam yapması gösterilmektedir. Bilindiği üzere kriz, Türkiye’nin 10 Ekim 2014 tarihinde İran TIR’larından ücret almaya başlamasıyla tırmanmış ve İran bu ücretin iki ülke arasındaki ulaştırma anlaşmalarına aykırı olduğunu ileri sürerek Türk TIR’larına uyguladığı geçiş ücretine zam yapmıştır. Türkiye’nin bu zamma karşılık vermesiyle, İran geçiş ücretine tekrar zam yapmıştır. Geçiş ücreti artışının yanı sıra, İran’ın gümrük kapılarında Türk TIR’larını beklettiği, uzun kuyrukların olduğu kapılardan çıkmaya zorladığı ve araçlara ücret karşılığında takip cihazı taktığına ilişkin haberler de yer almaktadır.
Ulusal medyadan farklı olarak, İran Büyükelçiliği’nden yapılan açıklamada iki ülke arasındaki akaryakıt fiyatları farkına işaret edilmiş, Türkiye’de akaryakıtın İran’dakinden 20 kat daha pahalı olmasının İran TIR’larının aleyhine bir eşitsizlik yarattığı ileri sürülmüştür. Söz konusu açıklamada, iki ülke arasında yapılacak temaslarla sorunun çözülebileceği belirtilmiş, akaryakıt fiyatı konusunda önerilerde bulunulmuştur.
Sonuç itibariyle, iki ülke arasındaki kriz Türkiye’nin İran ve Türk Cumhuriyetlerine yönelik dış ticaretini olumsuz etkilemektedir. Türk TIR’larının engellerle boğuştuğu geçiş hattında oluşan boşluğu İran TIR’ları doldurmaya başlamıştır. Sorun teknik bir mesele olmaktan hızla çıkıp Türkiye’nin bölgesel ve ikili ilişkilerine zarar veren bir noktaya tırmanmaktadır.
İran ve Türk Cumhuriyetleri’yle ticari ve diplomatik ilişkilerimizi olumsuz etkileyen bu duruma ilişkin yanıtlanması istenen sorular şunlardır:
Türk TIR’larının geçişlerinin bir an önce sağlanması için yapılan girişimler nelerdir?
İran Büyükelçiliği’nin konuya ilişkin açıklamasında yer alan öneriler konusunda ne düşünülmektedir?”
