Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Mersin’deki konuşması sırasında halkı MHP’nin sembolü işareti olarak kullanılan “Bozkurt selamı” ile selamlaması siyasette “bozkurt” tartışmasının başlamasına neden oldu. Ancak “bozkurt selamı” TBMM'de geçmişte de tartışmaya neden olmuştu.
TBMM’nin 7 Mayıs 1974 tarihli oturumuna ilişkin arşivinde dönemin CHP’li Milli Eğitim Bakanı, Konya Milletvekili Mustafa Üstündağ’ın, kendisine okullarda okullarda yasaklanmaya başlanan bozkurt rozeti ve okul duvarlarından indirilen “Ergenekondan Çıkış” tablosuna ilişkin yazılı soru önergesine verdiği yanıt yer alıyor.
“Türk destanlarında yer alan, Türk tarihinin çeşitli dönemlerinde kullanılan, Türklerce millî değer taşıyan sembollerin türlü art düşünceden arınmış birer işaret olarak telâkki edilmesi gerektiğine” dikkat çeken Üstündağ, soru önergesini veren MHP Genel Başkanı Alparslan Türkeş’e “Bu sembolleri belli bir siyasî partinin bir nevi propaganda ve örgütlenme aracı haline getirmek, özellikle belli bir yaş grubunun samimî heyecanlarını istismara vesile kılmak, tasvip edilir bir durum değildir” yanıtını veriyor.
TBMM’nin genel kurulun 7 Mayıs 1974 oturumuna ilişkin ‘bozkurt’ sembolü tartışmasıyla ilgili tarihi arşiv şöyle:
Adana Milletvekili Alparslan Türkeş'in, soru önergesi
Millet Meclisi Başkanlığına,
Son bir iki yıldan beri orta ve yüksek dereceli okullarımızda sürüp giden «Bozkurt» aleyhtarlığı, son aylarda çeşitli tartışmalara ve çatışmalara yol açmıştır. Öğretmen okullarında, liselerde ve diğer okullarda bir kısım idareciler Bozkurt rozeti takmanın suç olmadığı gerekçesiyle hiçbir müdahalede bulunmazken; bir kısım, idareciler ve öğretmenler bunun tam tersine bir tutum takip etmekte, öğrencilere okuldan uzaklaştırma, dövme, hakaret etme gibi çeşitli cezalar vermekte ve baskılarda bulunmaktadırlar.
Bazı öğretmen ve öğrencilerin de, şahsen her hangi bir itirazda bulunmadıkları halde, bir kısım, öğrencileri Bozkurt rozeti takan öğrenciler üzerine kışkırtıldığı sık sık duyulmaktadır.
Bozkurt rozeti takan öğrencilere ceza veren öğretmen ve idarecilerle, öğrencileri bunların üzerine kışkırtanlar memleketin her taralında müessif olayların meydana gelmesine sebep olmaktadırlar.
Bazı okullardaki idarecilerin Millî 'Eğitim Bakanlığınca tebliğler dergisinde tavsiye edilen “Ergenekondan Çıkış” tablosunu okul duvarlarından indirmesi; Ankara' Belediyesindeki Türk mühendisleri tarafından imal edilerek Belediye otobüslerine amblem yapılan Bozkurt işaretlerinin yeni Belediye Başkanının emriyle sökülmesi, Bozkurt aleyhtarlığına yarı resmî bir hüviyet vermiştir. Günlük gazetelere kadar intikal eden bu olaylar malûmları olduğu için üzerinde daha fazla durmuyorum.
Ancak, sürüp giden bu duruma son vermek amacıyla her hangi bir tedbir düşünülüp düşünülmediğinin ve konuyla ilgili olarak aşağıya, sıraladığım soruların Sayın Başbakan tarafından yazılı olarak cevaplandırılmasına' delâlet buyurulmasını rica eder, saygılar sunarım.
1. — Bozkurt semlbolünü rozet veya başka şekillerde kullanmak kanunlarımıza göre suç mudur ?
2. — Bozkurt semlbolü Cumhuriyet tarihinde resmî olarak nerelerde kullanılmıştır? Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk Bozkurt'u millî bir sembol olarak kaibul etmiş ve kullanmış mıdır'?
3. — Türk destanlarında yer alan, Türk tarihinin çeşitli dönemlerinde kullanılan, Türklerce millî değer taşıyan sembolleri takmak, tablolaştırmak; bölücülük, kışkırtıcılık olarak kabul edilebilir mi ?
4. — Millî .sembollerimize her hanıgi bir fikir akımına bağlı gençlerin sahip çıkmaları; bu semjbolleri bütün gençler kullanmıyor, veya (bazı fikir akımlarına sempati duyan gençleri kışkırtıyor gerekçesiyle yasaklanabilir mi?
5. — Her hangi bir partiye mensup kimselerin Bozkurt sembolüne saygılı olmaları, bu millî sembolün yasaklanmasını mı gerektirir?
Yoksa bütün partilerin mensupları tarafından böyle millî sembollerin benimsenmesi mi arzu edilir?
6. — Şayet her hangi bir parti veya fikir sisteminin mensupları tarafından bir millî sembolün benimsenmesi, ayine ılık doğurduğu düşüncesiyle yasaklanacaksa, bütün millî sembollerimiz için de aynı şekilde hareket ederek, onların kullanılmasının yasaklanacağı gibi bir sonuç doğmaz mı? Meselâ : Atatürk, Fatih gibi Türk büyüklerinin resimlerini; Cumhuriyetin 50.ci yılı amblemini; Kurtuluş Savaşı, Malazgirt Savaşı, îstanbul'un Fethi gibi Türk tarihinin dönüm noktalarını teşkil eden olayları; Türk Bayrağını, Anadolu haritasını, rozet olarak bir kısım gençler yakalarında taşısalar, gençlerin hepsi bunları kullanmıyor, ayrımcılık oluyor düşüncesiyle bütün değerlerin taşınmasına karşı mı çıkılacaktır?
7. — Millî semboller başta gençlerimiz olmak üzere bütün milletimizin üzerinde birlik (sağlayacağı tarihî müştereklerimiz olarak kabul edilebilir mi?
8. — Bozkurt rozetini yakalarına takan Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullardaki öğrenci ve öğretmenlerin bu rozetleri takmamaları için her hangi bir tamim yayınlanmış mıdır? Yayımlanmışşa, kanunlarımızdaki yeri ve gerekçesi nedir?
9. — Bilindiği gibi Millî Eğitim Bakanlığı’nın giriş kapısındaki ‘Ergenekondan Çıkış’ tablosunda ((Aynı tablonun okul duvarlarına asılması için Tebliğler Dergisinde tavsiye edilmiştir.) Ana motiflerden birisi Bozkurt'tur. Bu durumda, Bakanlığın tavsiyelerine ve millî değerlerimize bağlı kalarak Millî Eğitimimizin ilkelerine uygun hareket etmiş olan öğrenci ve öğretmenlerin yakalarına Bozkurt rozeti taktıkları gerekçesiyle haklarında her hangi bir tahkikat açılmış mıdır? Açılmışsa, bu sebeple ceza alanlar olmuş mudur? Sayıları ne kadardır?
10. — Komünizmin bile suç sayılmaması için hazırlıklar yapan, devlet yıkıcılarının affedilmeleri için olağanüstü gayret sarf eden, her türlü fikrin serbestçe söylenmesinin, kanun teminatı altına alınması görüşlerini ortaya atan iktidar; bir fikrin ifadesi ve aynı zamanda millî bir sembol olan Bozkurt'un kullanılmasını yasaklarsa bu bir çelişki olmaz mı? Bu çelişki toplumumuzda derin yaraların ve çatışmaların giderek artmasına yol açmaz mı? İktidar mensupları hakkında endişe verici düşüncelerin doğmasına yol açmaz mı?
11. — Şayet Bozkurt rozeti taşıma yasak değilse, her vatandaş istediği gibi kullanabilecekse, bugüne kadar İçişleri ve 'Millî Eğitim Bakanlıklarınca birer tamim yayınlanarak, millî sembolümüzü taşıyan kimselere ceza verilmemesi, baskı yapılmaması talimatı verilmiş midir? Verilmemişse, yurdun bütün okullarına yayılan çatışmaların bir sebebini ortadan kaldırmak için, Bozkurt rozetini isteyenlerin takabileceği konusunda adı geçen Bakanlıklarca bir tamim yayınlanması düşünülmekte midir?
Üstündağ’ın yanıtı
Adana Milletvekili Sayın Alparslan Türkeş'in, ‘Bozkurt Rozeti’ ile ilgili olarak verdikleri yazılı soru önergesine ilişkin cevabımız:
Bilindiği gibi, bir fiilin suç sayılabilmesi için, yasalarımızda bu fiilin suç olarak kabul edilmesi (gerekmektedir. Soru önergesinde sadece Bozkurt sembolünü hedef alan ve mücerret olarak bu sembole yönelik bir kullanma kastediliyorsa, yasalarımıza göre bu husus, suç olarak sayılmamıştır.
Böyle olmakla beraber Türk destanlarında yer alan, Türk tarihinin çeşitli dönemlerinde kullanılan, Türklerce Millî değer taşıyan sembolleri takma, bu sembolleri yukarıda, değinilen anlam ve nitelikleri ile değerlendirme halinde, bunları temiz ve her türlü art düşünceden arınmış birer işaret olarak telâkki etmek zorundayız.
Ancak, tarihî ve ulvî sembolleri günlük politikanın taraf tutucu eylemlerine alet etmek, bu sembolleri belli bir siyasî partinin bir nevi propaganda ve örgütlenme aracı haline getirmek, özellikle belli bir yaş grubunun samimî heyecanlarını istismara vesile kılmak, tasvip edilir bir durum değildir.
Bu görüşten hareket edilerek Bakanlığımızca 12 . 6 . 1973 tarihli bir genelge hazırlanmış ve valiliklere gönderilmiş bulunmaktadır.
Bu konuda, şimdilik yeni bir genelgeye ihtiyaç duyulmamaktadır. Bilgilerinize saygıyla arz ederim.
