Politika

Behice Boran'ın Türkiye İşçi Partisi'ni anlattığı ses kaydı yayınlandı

"TİP Türkiye'de sosyalizme toplumsal meşruiyet kazandırdı"

14 Ağustos 2017 17:21

Türkiye sosyalist hareketinin unutulmaz isimlerinden Behice Boran'ın, 12 Eylül darbesinin ardından Sofya Radyosu'nda yaptığı konuşma TÜSTAV tarafından yayınlandı.

Türkiye sosyalist hareketinin ve Türkiye İşçi Partisi'nin (TİP) liderlerinden Behice Boran'ın 12 Eylül 1980 darbesinin ardından Sofya Radyosu Türkçe Yayınlar Bölümü şefi Stefka Pırvanova’yla yaptığı görüşmenin kaydı Türkiye Sosyal Tarih Araştırmaları Vakfı (TÜSTAV) tarafından yayınlandı. 

Boran'ın TİP'in Türkiye'deki etkisine ve sosyalist harekete katkılarını anlattığı konuşmasının bir bölümü şu şekilde:

"Türkiye İşçi Partisi’nin yaptığı, başardığı en önemli işlerden birisi de sosyalizme toplumsal meşruiyet kazandırmış olmasıdır. Toplumsal meşruiyet yasal meşruiyetten daha önemlidir. Çünkü yasal meşruiyet iktidarın gücüne ve keyfine göre yitirilebilir ama toplumsal meşruiyet kazanılmışsa, o kalır.

"Kahve toplantılarında 'Sosyalist Türkiye' sesleri yükselirdi"

Türkiye İşçi Partisi sosyalizmle, işçi sınıfı hareketiyle kitleler arasında bağlar kurdu. Sosyalizmi kitlelere götürdü. Daha 1960’larda köylerde, gecekondu mahallelerinde, yaptığımız kahve toplantılarında “Sosyalist Türkiye” sesleri yükselirdi.

"TİP işçi sınıfı hareketine geriye alınamaz bir aşama kazandırmıştır"

Türkiye toplumu artık bir daha hiçbir zaman Türkiye İşçi Partisi olmamış gibi olmayacaktır. Çünkü Türkiye İşçi Partisi, Türkiye işçi sınıfı hareketine ve Türkiye toplumuna bir daha geriye çevrilemez, geriye alınamaz yeni bir aşama kazandırmıştır. Şimdi parti, bu yeni aşama düzeyinde ve sözünü ettiğim toplumsal meşruiyet zemininde çalışmalarını ve mücadelelerini sürdürmektedir."

TÜSTAV, Behice Boran'ın konuşmasının bir bölümü yayınlanırken, konuşmanın tamamına erişmek isteyenlerin arşiv bölümüne başvurları gerektiğini duyurdu.

Behice Boran kimdir?

1 Mayıs 1910 tarihinde Bursa'da dünyaya gelen Behice Boran, Kurtuluş Savaşı sırasında Bursa'nın Yunan askerleri tarafından işgali üzerine ailesiyle İstanbul'a göç etti. Lise öğrenimini Amerikan Kız Koleji'nde 1931 yılında tamamlayan Boran, bir süre öğretmenlik yaptıktan sonra ABD'deki Michigan Üniversitesi'nde burslu olarak sosyoloji eğitimi almaya gitti. 

1939'da Türkiye'ye dönen Boran, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Sosyoloji bölümünde doçent olarak görev yapmaya başladı. Bu dönemde diğer örğretim görevlisi arkadaşlarıyla birlikte Yurt ve Dünya ile Adımlar dergilerini çıkarmaya başladı.

1948'de siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden uzaklaştırılan Boran, 1950 yılında kurucusu ve başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti'nin dönemin Menderes hükümetinin Kore'ye asker göndermesini kınayan bildirisi gerekçe gösterilerek 15 ay hapis cezası aldı.

1962'de Türkiye İşçi Partisi'ne üye olan Boran, 1965 seçimlerinde Şanlıurfa'dan milletvekili seçildi. 1970 yılındaki parti kurultayında TİP Genel Başkanı seçilen Boran, 12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve TİP kapatıldı.

15 yıl hapis cezası alan Boran, 1974 yılında ilan edilen genel aftan yararlanarak serbest kaldı. Boran, 1975'te tekrar kurulan TİP'in genel başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Boran, daha sonra yurtdışına çıktı.

1981'de yurttaşlıktan çıkarılan Boran, TKP ile TİP'in birleşme çalışmalarının yürütüldüğü sırada 10 Ekim 1987'de Brüksel'de hayatını kaybetti. Cenazesi Türkiye'ye getirilen Boran, TBMM ve İstanbul'da düzenlenen törenlerin ardından 18 Ekim'de İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.