Kültür-Sanat

'Marx neden Potter'dan daha popüler?'

Biritanya’nın en büyük tiraja sahip ulusal gazetesi The Independent’ın bu sorusunun yanıtını nerede aramalıyız?

13 Mart 2010 02:00

T24 - Karl Marx'ın fikirleri hala yorumlanmaya ve tartışılmaya devam etmektedir. Ancak tartışılan fikirlerinin yanında "düşünce ve hayatını tarihsel kaynaklarıyla ve derli toplu bir şekilde ele alan bir yapıtın eksikliği" de hissedilmiştir. Bu eksiklik Harry Potter'dan daha popüler olan Marx'ın düşünce hayatını ele alan Alex Callinicos'un kaleme aldığı "Karl Marx'ın Devrimci Fikirleri" kitabıyla giderilmeye çalışılacak. Türkçeye Atilla Tugan tarafından çevrilmiş olan "Karl Marx'ın Devrimci Fikirleri" Antikapitalist Yayınevi tarafından kitapseverlere ulaştırılacak.

“Peki Karl Marx neden Harry Potter’dan bile daha popüler?" Rıfat Saltoğlu, Biritanya’nın en büyük tiraja sahip ulusal gazetesi The Independent’ın bu sorusunun yanıtınının Alex Callinicos’un "Marx’ın Devrimci Fikirleri" kitabında bu sorunun yanıtı gibi okumanın mümkün olduğunu söylüyor. Saltoğlu gerçekten de kapitalist sistemin barındırdığı sömürü, ıstırap ve şiddet devam ettiği sürece ve bu durumu ortadan kaldırmak isteyenler açısından Marx’ın ortaya koyduğu fikirler güncelliğini koruyacağını vurguluyor.

Saltoğlu günümüzde kapitalizm bir yandan tüm dünyayı tek bir pazar haline getirirken diğer yandan neo-liberalizmi yaygınlaştırarak ideolojik hegemonyasını sürdürmeye çalıştığını belirtiyor:

"Bunu yaparken de ortaya çıkan ve derinleşen ekonomik kriz, işsizlik, sömürü, ırkçılık ve cinsiyetçilik gibi sorunlar kapitalizmin yapısal olmayan sorunları gibi sunuluyor."

Ancak kapitalizmin son kriziyle birlikte söz konusu sorunların yapısal sorunlar olduğu gerçeği neoliberal ideologlar tarafından bile kabul gördüğünü söyleyen Saltoğlu, ancak Marx’ın fikirlerinin çok etkili olduğunu, ölümünden sonra geçen 127 yıl boyunca sürekli tartışılıp yorumlanmasının da bunu bir göstergesi olduğunu ifade ediyor.

"Karl Marx’ın düşünce ve hayatını tarihsel kaynaklarıyla ve derli toplu bir şekilde ele alan bir yapıtın eksikliği de hep hissedilmiştir" diyen Saltoğlu, Alex Callinicos’un bu kitabı yazmaktaki amacının, kendi deyişiyle “Marx’ın tarih, toplum ve devrime ilişkin temel inançlarını paylaşan birisinin onun yaşamına ve düşüncelerine duyarlı ve modern bir giriş yaparak ona ilişkin literatürdeki boşluğu doldurmaya çalışmak” olduğuna dikakt çekiyor.

'Bir Devrimcinin Yaşamı'

"Aslında dünyaya bakışımızı kökten değiştirmiş az sayıdaki düşünürden biri olan Marx üzerine yazılmış çok sayıda kitabın bulunması şaşırtıcı değildir" diyen Saltoğlu, ancak yaşamı ve yapıtıyla bir bütün oluşturan devrimci Marx’ı ele alan yapıtların sayısı sınırlı olduğunu söylüyor:

"Çünkü Marx sıradan bir düşünür değil devrimci bir düşünürdür. Bu nedenle Karl Marx’ın Devrimci Fikirleri’nin ilk bölümü 'Bir Devrimcinin Yaşamı'na ayrılmış.

Ayrıca Callinicos Marx’ın sosyalizm anlayışını tarihsel bağlamına oturtarak ele alıyor. Aydınlanma düşüncesinin ve ütopyacı sosyalistlerin görüşlerinin Marx’ın eleştirel süzgecinden geçerek nasıl olgunlaştığını gösteriyor. Bu bakımdan eşine az rastlanır türden bir toplumsal düşünceler tarihi çalışması sunuyor.  Devamında Marx’ın en olgun eseri Kapital’de kullanmış olduğu yöntemi Ricardo, Hegel ve Feuerbach’tan yola çıkarak nasıl geliştirdiğini açıklamaya girişiyor. Hegel’in keşfettiği ama aynı zamanda mistisizme boğduğu bu yöntemi, ünlü deyişle baş aşağı duran Hegelci diyalektiği nasıl ayağa kaldırdığını ayrıntılarıyla anlatıyor. 'Marx’ın Yöntemi' bölümünde ise Kapital’de ortaya konulan analiz yönteminin bilimsel yönden olduğu kadar felsefi değerine de işaret ediliyor.

Marx’ın kişiliğinde soğukkanlı bir bilim insanı ile çoşkulu bir devrimci bütünleşmiştir. Zaten tarihin kendisinde de benzer bir durum söz konusu değil midir? Marx’ın ünlü ifadesiyle ‘insanlar tarihlerini kendileri yaparlar, fakat kendi seçtikleri koşullar altında ve tam istedikleri gibi değil.’   Tarihsel materyalizmin keskin yüzü bir yandan kapitalizmin bilimsel analizine olanak verirken diğer yandan devrimci politika üretilmesini sağlar."

'İşçi İktidarı'

Saltoğlu, Callinicos kitabının "İşçi İktidarı" bölümünde Marx’ın "kapitalizmin kendi mezar kazıcılarını ortaya çıkardığı" olgusundan ve “işçi sınıfının kurtuluşu kendi eseri olacaktır” önermesinden yola çıkarak “aşağıdan sosyalizmin” zorunluluğuna işaret ettiğini belirtiyor: 

"İşçi sınıfı sadece kendisini değil tüm toplumu özgürleştirecektir. Ancak bu kurtuluş dünya devrimine bağlıdır. Çünkü kapitalizmin kendisi, Marx’ın da vurguladığı gibi, bir dünya sistemidir.

'Günümüzde Marx' bölümünde Callinicos dünya devrimi perspektifini zorunlu kılan olgulardan birinin de 'reel sosyalizm' deneyimleri olduğuna işaret ediyor. Bu deneyimler de göstermiştir ki sosyalizm ancak aşağıdan ve dünya çapında gerçekleştiğinde amacına ulaşabilir."

Saltoğlu, sonuç olarak Marx’ın Devrimci Fikirleri Marx’a hem bütünlüklü bir giriş hem de daha ileri okumalar için rehber kitap niteliğinde olduğunu vurguluyor:

Eser Adı : KARL MARX’IN DEVRİMCİ FİKİRLERİ

Eserin Dili : Türkçe

Orijinal Adı :  The revolutionary ideas of Karl Marx

Orijinal Dili :  İngilizce

Yazar  :  Alex Callinicos

Çeviren  :  Attila Tuygan

Hazırlayan :  Antikapitalist Yayınlar